Zomite Maban
Khuavak a kimuhcil pan khuavak hong puak mikang gamkekte in amau hong puak meivak pen a tawi dingin mikim zanglo in teltuam, sehtuam nei uh a, tuate bek in tua khuavak hong puaksawn kawikawi hi. Tua khuavak a tawikha teng bek in a paina ding lampi mu uh a, a mailam ding uh khual thei hi. Hun hong paitoto in tua meivak pen kuang deuhdeuh a, a meivak tawi nuam zong tam deuhdeuh hi. A hau, a pil teng in tawi ‘khuan’ (chance) ngah leuleu in amau teng mah hong kivuk phot leuleu uh hi. Tuni in tua meivak mit nailo a, a tawi ding zong mikim kideihlo a, a kipiate bek in tawi leh kici hileh kilawm hi.
Zomi sungah a kizang nawnlo ding, mailam ah, thu khat pen a zawng a meigong, a daipam leh a hahkat mahmah a kisam teng nusia a a cithei, a pil, a gina teng bek in pawlpi sung, minam sung, khuasung, etc ukcip a mipi ading vaihawm hi peuhmahlo a amau innkuan, beh leh phung sung bek hamphatna dinga pawlpi, kipawlna khat peuh, khuasung hausa hihna, kumpi zalian hihna, minam makai hihna te a zat den uh bei ding hi. Tua hun taktak ciang Zomi leh Zogam hong kilaamto pan ding hi.
Zomi leh Zogam sungah thu tuamtuam i zakte pen Zomi khempeuh hong lokkha hi. A hoih i zak ni in i vekpi in i lungdam hi. A sia i zak ni in i vekpi in kidah, kiheh hi. Khatveivei i vekpi in pangkhawm in semkhawm in kipawlkhawm hile hang thupiang pawlkhat i dal zawh ding om hi. Ahi zongin mi pawlkhat bek in dal in mi pawlkhat in ‘ko tawh kisai kei’ aci hileh kilawm in nakpi takin panpihlo hi. A semte pahtak huai, a sempah nailote lungsim leh ngaihsutna zong theihpih huai.
Sem mahmah a kisa te in a semlo hi in a theihte uh hehsan kha ding hi. Asemlo te in sem a kisa mahmahte pakta khin takpi diam kitheilo hi.
A sem taktak hi in i kingaihsunte pen a tunga i gen meivak a tawi, amau paina ding lampi a mu thei teng hikha mai tak hi. Hamphatna ding a om ciang a ngah masa teng, min phatna ding a om ciang a minpha masa teng, Zomi vai thupi leh vai khatpeuh ah a min lian a tang masa teng hikha mai ding hi. Khuaneu leh mizawng daipam kipakta, kilaamto mahmahta hi cih i zak mateng hih thu a om thei den ding khat hi. A cithei, a lian, a pil teng i kihuai tuam a, a cimawh, a pattah huai, a zawngkhalzawte i huaisiam kei leh Zomi leh Zogam in maban saupi neilo ding hi. A gina teng minam dang lak ah zong kita mahmah lel ding uh a, a ginalo teng in Sialpi guah thuakin a thuak hun om thei ding hi. Zomi khat in a thuakna pen Zomi khempeuh laitang nasak a, a thuakpihlo kiomlo leuleu hi. Na mipihte thuakna in nang hong lungdamsaklo dinga, na mipihte lungdamna in nang zong hong lungdamsak ding hi.
Tua manin Zomite maban ah Zomi khempeuh huai kim ding thupi penpen ding hi. Khat tungah nisa, khat tungah guahzu cih hunte i paisan hunlua ta hi. Kipawlna leh vai thupi tungtawna eima mimal hamphatna ding leh mimal angsung theihna tawh hamphatna i huai khit den nopna lungsimte a bei kulta hi. Zawhthawh thu tawh tua banga na a kisep theihna gam ah i teeng nawn kei diakdiak leh tua lam i manawh ding hita hi. Eima hamphatna dinga mipi leh pawlpi zanga mipi it leh minam it i kineih khem, piangsakpa nangawn it i kineih a i ot baba hunte mailam ah i paisan kulta ding hi. Eima hamphatna dinga mipi zat ziauziau cihte a bei hun i omsak kul ding hi.
Na pawlpi bek a khantoh hang na mipihte pawlpi dangte khangto kei leh a khangto lo na mipihte haksatna, zawnna, ngauna in nang zong hong melhoihsak tuanlo ding hi. Zogam khuapi teng bek khangto in khuaneute kipuahlo in kihuai kei leh Zogam nuam tuanlo ding hi.
Zogam hong paalna dingin Zomi khempeuh in ‘Kei Zomi ka hi’ ci a angtang taka Zomi vai khempeuh ah a kihel theihna ding, suakta taka Zogam leh Zomi khantohna ding kipawlkhopna sungah na a sep theihna dingin mun, hun, vai a neih theih uh kisam hi. Minam khualzinna pen a hat pen tuna tawh kitehlo a, a hatlo pen tunna tawh kiteh hizaw hi. Zomi sungah a hau pen neih leh lam neihte tawh hong i khantohna hong kienlo dinga; a zawng pen, a kisam pen dinmun tawh Zomi dinmun hong kimu ding hi.
Tua manin i gennoppi pen in mi khempeuh kihuai ni. Mi khempeuh kalsang suan khawm dingin hanciam ni. Pawi khat ah mi khat hong kihel kei leh (hong kihelnop lohna thu a neih leh) adang khempeuh a kihel hang a lungdam huai hilo cih phawk ni. Tuu mang khat pen a dang 99 te sang a kithupi bawlzawkna lungsim mangngilh kei ni. Hun leh vai khempeuh ah Zomi huam kim in, huai kim in, kuamah kidang koih, kipua koih omlo in nasem khawm ni. Tua banga kalsuan theihna dingin bangci sep ding cih lungngai kikkik ni.
Zomite maban limci semsem hi.
Hau Za Cin
Phuitong Liim
http://www.hauzacin.blogspot.com
Comment piaknop aomleh...