Minam mangthang na hihi ~ Khaibawi
Jessica Williams in pau le lai tawh kisai a laigelhna khat ah, “if you grow up not speaking your language, you won’t know who you are,” a cih ban-ah “language expresses something about identity” naci hi.
Hih thute pen adiak in Zogam a omnawmlo, muntuam, gamtuam aom Zomita dingin theihhuai mahmah kasa diak hi. I pau le I lai ki zat lohna mun le gam ah khangkhialeng, I pau I lai tawh ong pantah ding mi aom kei leh kisiam hetlo ding a, a tawpna ah Jessica Williams cih bangin I hihna ki mansuah in kua minam ka hi hiam, cih na ngawn aki gentheilo ding na hi gige mawk hi. Kawlpau bek a siamte pawlkhat kawlte ki sading uha, vaipau bek a siamte vaite kisa in, mangpau bek a siamte mangte a kisa zong mi aom theiding hi mawk mah hi.
Ahi zong in minam vai a tel mite’n hong genkhiat kei phial uh leh zong, a lungsim tawng panun hih nu/pa minam mangthang a hive maw, ci-in hong hehpih mahmah or hong neumuh mahmah kha thei ding uh hi. Jessica Williams genna khat mah ah, tulai tak leitungah pau tulguk kim hinglai a, a lang pen a mangthang ding dinmun ah omin lauhuai mahmah hi, ci hi.
Sydney aom Global Network a kici Christian biaknalam tawh kisai a, nasem Alex thu genna khat ah pau tulsawm val ka Ministry sepna uah, Gospel thu record in amau pau mahmah tawh a zaktheih nading un kasem uh hi, ci hi. I gennop ah atawm atam hi masalo in pau le lai mangthangding, a lauhuaizia hizaw ahih manin tawm zomkik dih ni.
Sutherland of the University of East Anglia a Professor asem Steve in tuma a beisa kum 500 lai in pau pen 4.5% mangthang in vasate leh mammals (ei pauin bang a kici tam thei vat kei-ing)te sangin mangthang baihzaw hi, acih bang-ah pau le lai pen gamtuamtuam ah I lalnaI(migration) hang leh minam dangte tawh tenkhopna kim le pam(environments) hangin mangthang hina ci hi. Hih pen tulai tak Zomite dinmun tawh kinai mahmah kasa hi. Pau le lai I mangthang sak leh tuate bek a mangthang hilo in I nuntak sunga thu le la, I tangthu, I tuanthute khempeuh tawh a mangthang khawm suak theilai ding hi, nacih beh hi.
Dr. Puapau( Pum Khan Pau) in Zomi TV US makaite thudotna ah minam dinmun tawh kisai thu pawlkhat genkha a thupi mahmah kasa hi. Bangci hiam cih leh no a tungmasa nu le pa te’n tulai khangnote tungah I ngeina I pau le I lai limtak na pattah theih uha, nasiam sak uh leh amau zong amau tu le tate na pantah theiding uh hi. Ahi zongin no limtak na panttah zawh kei uh leh amau tu le ta te’n tu laitak en minam vei in ZOMI I kicih kankan pen ei awlmawh zah, ei veizah hong awlmawh hetlo, thupi hongsa hetlo ding uh hi, na ci hi.
Dr. Pau thugenna panin I minam mailamding dinmun leh tu banga I innkuansung pan mah a, I ki nakpat mahmah akul dan zong hong phawksak beh hi. I pu I pa te’n ngeina hoih tampi hong nusiat uh a, eite minam mangthang hong suaksaklo uh hi. Hih a tunga mipilte laigelh leh thugente limtak ngaihsunleng, ei khang hun ah I tu I tate I mit muh mahmah in zong minam mangthang asuak pawlkhat omta khading hi. I nau minphuah dan pawlkhatte leh I min kilawh ki sapdante a kipan I ki puahphat ngel kei leh, I ki bawlphat kik kei leh I hihna (identity) aki mansuahsuah na hi gige thong hi.
Tulai pawlkhat te’n kawlmin,vaimin, mangmin, Lai Siangtho sunga mi minte leh a tuamtuam thupisak in I Zo ngeina tawh a kiphuak I min khel in I zangh thei hi. Kei zong nidangin tuate thupisa leh ka ki thuahpih ka lawm pawlkhat te’n ka min saphak hongsa uh ahih manun khatvei lah Peter khatvei lah Simon, khatvei leh David, John cih bang peuh zangin ka lawmte ka kisam sak ngei hi. Bangalore ah ka omlai in eimi ka lawm Pidawta te khat in a nasep na-ah a minpen kawlpau in Bomu ci ahih manin amau lah a khiatna theisamlo uh ahih manun a Manager te nangawn in Bomu ci-in sam uh, cih ciamnuihna in ki genzel uh hi.
Tu-in bel minamdangte tawh ka ki thuah khak leh ka Zomin mah hilh ngiatngiat in a awsuah diktak in hong saptheih kei uh leh zong hehna, bangna in neiselo in ka sangsiam hi. Hih thu ah bang gennuam ka hi hiam, cih leh minamdangte, I lawmte khualluat man-a, I hihna(identity) va khelliang khakding peuhmah hilo hi, cih a ki theisaknuam I hizaw hi.
Tulai tak a, I pau I lai bang tan ki zangh in na um hiam? A mangthangding in na lamen hiam? Mangthang leh nang leh natu na tate na pengtuan ding uh hiam? A mangthang ding na deih hiam? Deihlo na hih leh Zopau Zolai na sinsak ngei hiam? Na hilh ngei hiam? Na hilh theih kei leh zong, a hilhthei dingte na cial ngei hiam?
Na innkuan sung ah Zo ngeina na zanghlai hiam? Na pau, na lai, na ngeina na theih kei leh minam mangthang na hi ding hi, cih hi nawnlo in, na pau nalai na theih kei leh minam mangthang na hi hi, ci-in leitung mipil te’n hong genta uh hi. ZOMI nang’ cikciang na mite’ nong taisan diam or cikciang nang ZOMI na taisan diam! CHIN ki cite nung na zuihzuih leh bel a sawtlo in nong mangthangpah ding hi. Khaibawi
Comment piaknop aomleh...