Thungaihsut khinkhaizia ~ Langh Khan Mung
Thupiang-lapiang khat peuhpeuh pen i muhdan, i teldan, i khiatdan a kibanglo thei mah hi. Tun sungkhat pana a piangkhawm unau-laiguizomte zong kibanglothei hi.
Mipilte in khatlehkhat i kibatlohnate pen CE4 level hang ci hi.
- 1. Culture-Ngeina i kibatkei leh ngaihsut khinkhiazia kibanglothei.
- 2. Education-Sinpilna kibatkei leh
- 3. Environment-I khankhiatna kiimlehpaam a kibatloh
- 4. Experience-I phutkhak, i tuahkhak, i hawh-i ciahna
- 5. Expectation-I lametna a kibatlohna cihte hangin ngaihsut-khinkhiana khatlehkhat a kibanglo hihang hong ci uh hi.
Tua ahihleh hih a tunga thute siiksanin kikhenthang ding maw leh? A vekpi-in a kibat lian theihloh hangin ahuampi-in muhzia kibattheihna dingin ‘Worldview’ kisam hi. Leitung bangcimuh, bangcikhiat, bangte thupi-a, bangte thupi lualo?. A thupi leh mannei veve tampite a masa-a nunung bangcigualh ding?
Leitungah mitampi leh biakna tampi i omna sungah Thu-um mite’ muhzia-sanzia dingte pen ‘Christian Worldview’ kici hi. Zomite khuamuhzia ‘Zomi Worldview’ zong a om gige hi. Hih Worldview-te in koiciangkhat hong kilomsak hi.
Kipawlna khat peuhpeuh in Worldview neiciatin, tua tung panin khensatdan ding, sepzia ding leh kalsuanzia dingte kimengkhiasak hi. I sep-i bawlnate dik leh diklo pen i worldview tawh kitawiteh zel hi.
Thukhat-lakhat (event) khat peuh hong pian ciangin banghangin, bang deihna tawh hong piang hiam cih i kan-i theihkei leh tua thupiang pen diktakin kikhinkhai, kigen theilo ding hi. Hih pen mikangte in ‘Premises’ ci hi. Thukhat-lakhat i theih-i telna dingin hih ‘Premises’ theihmasak kul hi.
‘Premises’ te i theihkhih ciangin, hih thupiangte athei hipan ding hanga, hih thupiang tawh kizomin a sia-a pha, diksakna-diksaklohnate i kuppih nopa leh; ‘Premises’te i theihciang tawh kicinglo ahih manin bangmah (coment) genloh ding himai hi.
Thupiang-lapiang khat peuh i kuppihnop leh banghangin piang? Bang deihna tawh? cih ‘Premises’ te nunga thu-omdante i theihna dingin i khehkhiat ding kisam hi. Mikangte in ‘Premises behind’ ci hi. Hih ciang tawh zong kicing nailo hi.
Thupiang-lapiang khat pen i teldan, i khiatdan ‘Worldview’ tawh khinkhai-in, thunung-thumate (Premises) tawh zong khinkhai behin, thunung-thumate’ma a thu-omdante (Premises behind) khehkhia-in, behlapin thulehlate i khinkhai ding kisam hi. Hih ciang zong asia-a pha genna(comment) dingin kicing nailo hi.
Thupiang-lapiang khat i gen theihna dingin koppih neilo-in, a mi enlo-in, kuate cih enlo-in athu-ala guak i khinkhai ding kisam hi. Hih pen thuvaihawmna-ah thupi mahmaha, mikangte in ‘Without bias’ ci hi. ‘Bias’ i neih leh thu i khinkhaizia diklo hi. I khensatnate zong hong diklo ding hi. Hih atunga thulehlate i zattheih hun ciangin Zomite khangto pan ding hi. Langh Khan Mung
Sia Thangno says
thupi mahmah ei,Sia Mung lai at. pilna kisapna,leh a thupitna hi ei.