Tunnu’ Lungdeih ~ Bob Tuangpi
Dear Zovontawi,
Aw a dam dingin Pasian muanna le deihkaihna tawh ong lamen ing. Na omna pepeuhah na lungsim na pumpi cidamin Pasian thupha asang dingin thungetna ah ong phawk tawntung hing. Ih kithuzak loh zong sawt lua mamah ta mataw? Ih kithuzakloh le kimuhloh a sawt mah bangin ih kimuh ding zong thangvan dawna aksi neelkai et mah bang a ka lamen ngam nawn kei mai hi. Hih sim leitungah dawn bang ih tuahkik ding sang’n, thangvan tualnuam sian anglai hita mai dingin lamen zaw hing. A’i zong, ka vondeih tawh tulaitakin vanpi nuai khatah om khawm lai buang ing, cih ka ngaihsut ciang’n lah ka thuakna nuam tuam hi.
Zovontawi,
Aw tu ciangciang Pasian aangvanna tawh ko inn lam aate bel dam liamliam sam ung, cih ding hi. No lamah bang thuthak thulamdang khong om ahia? Tulaitak ko inn lamah bel thuthak thuthang genpak ding hih hi, cih thei kei mai ing. No lamah khuahun khong bang cici aa? Video khong Cinema khawng a ka na muhkhakte a bat leh khua naakdam ngel in teh maw! Khuahun tawh kizui-in, silh le teen khawng zangsiam tatdan siam inla na cidam nang limtak ong kikem siam in aw!
Tulaitak inn lam ah khuahun nopci mamah ta hi. Phalbi beikuan hita a khuakhal huihdam nung hiauhiau-in vanpi zong dum kiukeu a mun khatkhatah bel a lunglenhuai lenmui kai-in zam zilzel hi. I huansung le khuakiim khuapaamte ah ngeisok le phuitongte zong paakpaak ta uh a thangvan dawnah phialphiahte zong leng liailiai in Zolawkta le pengpelepte zong Meitei gundung le Tunnu Zolei mun khempeuhah tau ngeungeu ta uh hi.
Thangmual dung zong a ngeimah bang lai a leivui kikhawh muikai zilzelte bek zong a lunglen huai khat hi a, pute pate lenlai gimnam lai-in lunglen khuangaih huai mamah hi. Nang omlai mah bangin i aklui khuang eueu lai a vasate zong i huankhang taakkungte ah zing le nitakin ham citcit lai buang uh hi. Inn lamah huih siangtho zong nung hiauhiau den-in no lamdan a air-condition cihkhong kisam kei ungh in Pasian hehpihna thupha bang hilai kong gelh laitak phawkthak kik bilbel ing.. Inn lam bel tu a teng khong himai lodia kong genpak ding….
It luat Vondeih,
Aw cikciang vaibang nong ciah tam, tuang nong tung diam ci’n ka hem ngaihsut a ka sunmang ka deihbawl ciang nangawnin ka luankhi’n ong makhelh zel in lungtang sipai khawl dek zel ing. A’i zong, ka lungzuan khua ngaihnate ong sutsut nuam nawn keng ei. Kong pattahsa ih ngeina tatdan khuasakziate mangngilh tamai loding na hia? Tua bang a nong om khak zanzan ding ka ngaihsut ciang’n ken na ka sak dan! Vondeih aw, ka damlai ka lunggulhna le ka lungtang natnate, sisan tawh kidim na sanggamte lutang galin ong dondih ve! Tuate nanglo-in a damsakzo ding hih vanpi nuai ah omlo pi!
Hihte pen kong gennop bulpi ahi maw? Na sen tunn’n na kasak luat man hi, cih nong theih nading ong thuum nuam ngeungau himai ing. Ka vondeih aw, a theilo na hia? A kitheihmawh bawl na hiam? Na laizomte le na tunnu ong mitsuak kik dih ve! Singta gam lei pan singdang tate khuai bang hang lua hilo maw? Tho dih ve! Nang tawh loin ko bang cihzo ding! Ka ngaihsutna khuak le thatangin cinzo lo in thagum kicing zong nei nawnlo hing.
Khat veivei ciang’n, hih thute hangin lungtang thuaklah thalpukin sidek liang zel ing, nang nong theihpih kei phial zongin kei dai dide a meikuang abang den hing. Ka tate’n a tha uh kicingin a kha uh a kim ciang’n vabang ong lensan mang uh hitah maw, ci’n ka khasia lua a ka lungtang kitam zan dikdek hi. Singtate’ngiahphual satin khuaibanghanga apaallun zong ken ahih leh ka tunnu ka sihpih ding hi, nong cih ding ken zanuam lua ing vontawi aw..
Kei ka hi leh bel vaibang nong ciah tuang nong tunkik ding a kikhello kong itna lungtang tawh khutme kuai kawm mitmul sau liangin ka tung sunni mual a liam dong galin ong donin haibang ong na ngak den ding hing.
Ka vondeih in, ngalliam bang ong hangsanin sialbang lian a vabang pil le singtate lakah gualtungtuangle lawibang nongthangtautau ding hun le leh kaluankhidaibang nong theusak ding hun ngaklah lua ta ing. Tunnu siangah simlei minthang Oxford University, Cambridge University, le Harvard University te bangin Zogam National University, Zogam Technological University, Tedim University of Foreign Language, Tonzang Institute of Technology, Zomi Culture& Tradition University cihbangte leitung tawh liangko kikimin pilna sang (higher education) tuamtuamte inntual panin na naute-in vaimimcim le gatam nekawmin Ph.D degree liamluam khong nidang ciang ong sintheihna ding uh nong ngaihsut geelkhiat ding hun uh ka ngaihsutsut laitak aktal ong khuang ciaiciai in ong phawng zel!
I kikawmna kizopna nuam dingin leilam bek hilo thangvan zawl zui-in i kihawh kikawm ziauziau theih nangin, Zogam International Airways cihkhong tawh Zogam panin New York, Chicago, Honolulu, Hong Kong, Beijing, Tokyo, Yokohama, Bangkok, London, New Delhi, Yangon, Singapore International airlines te tungtawnin ih nat ih sat teh hun tomno khat sungin i kikawm ki veh theih hun ding cihte bang peuh ken huihlak a innlam bang in na gelgel pong mawk ing.
Eh! Zogam Motor Co., Ltd, Zogam aircon bus cihbang Zogam railway station te khong zong kisam lua hiveh! Ken bel ka deihdan genzawh hivetlo! Cihbang pongmawk kei le kei ka kiselsel laitak khanglo ta lailai laklawh sii e, nuam manngel hiven! Tedim International airport bang tung dektak aa?
Peuhmah tazen! Mangngilh dek ing ei., Zogam medical college le Zogam National Theological Seminary cihte zong kisam mawklo ding maw? cih tawh kizom tota leuleu baih kei sii! Ka khanlawh teh ka gei a ka lawmpa kiangah ka gen leh na phalbi zalmang hi lel ei, ong cihsan mikmek! Ka thangpaih dan!
Tu aa bang pongmawk hi vondeih aw.. kei ngaihsutna ka sunmang! Tua ahih ciang a maw, kam ki zomlo in ong gen pak hileng ong hanciam ngiat in! Mi’ tate kiangah kisial-in aangtang nuam lua ta’ng Zovontawi aw!
Tulaitak bel ka lutang sisan tawh kidimin ka lungtang a puakkham himai hi. Singtate’n ong mindaisak uh a na sanggamte khong a nopneh vial uh ka muh ciang’n nang om hi lecin hi cih ngamlo mah ding uh hiven, ci’n khat veivei ka khasia thei zel hi. Tua hi a, na laizomte le ken nang ong kisam lua mamah ung. En dih ve! Nitumna pan maw? nisuahna pan hiam, simpan maw maal pan?
Tulaitak na “Nu” ong mindaisak ding a kipan damdawi ci’n laang keii hilo maw? Na sanggamte hingmang sak ding ai maw, khutzepin nang en ding maw ka vontawi, lunggeel pha dih ve! Ken hihthu nasa lua ing, Vondeih aw…
Tua bek hilo lai hi, Vondeih aw.. ei innsungah eimah in innvai lovai, zingvai nitakvai i hawm zawh ding zong ka lunggulhna nasia lua hi. Vondeih aw.. nang lumlum lai ding maw! Taikhual a valzawh sawt luata hilo maw? Vasate’n zong tullel dawn pan hong samsam, na luphongto inla khuasak dih ve! Mi’ tate vai lokuan diamdiam ta hilo maw..Tungsunni zong so vingvengh ta hilo maw?..
Ahizongin, Vondeih aw.. tu a konggente bel kei’ deihna ong baalmalsuk pak hia..tuate bel tuan a pupate’n kamciin a neihmah bangun leitungah kumza na nungta kei zong buaina haksatna zaval phukha ding hi teh!a na cih mah bangun hihthute nong tangtunsak nang haksakna buaina namkim phukha ding hi teh vondeih aw.. A’i zong, lungkia pah ken! Na tuk leh tho kik teitei in maw? Hih sim leitung in galphual ahi cih zong mangngilh ken aw!
Tua ahih manin, ong pilvang inla ong kidawm siam in maw.. Gam le lei itna ah kong gen theih zel Egypt kumpipa Pharaoh suang lungtang ong vom inla a nungta Pasian ei hong siampa zong na maingat tawntung ding mangngilh het ken maw, cih zong ong vaikhak thithe nuam lai ing.
A tawpna ah kong vaikhak nopin: Note khempeuh tunsung khat piang ka vondeihte laizom vive ha hih manun mitheih mihet dingin milakah zong na kitawngtawng nawn peuhmah kei un maw! Koikoi ah na om uh zongin ki pumkhat unla kihuh ki panpih kihuai siam liailiai un! Tua hileh kei ka pai nuam ding hi. Tu ciangciang ka tate’ hoihlohna mite ong gente na zaza ing..
Ahizong, mailam zingciang hun tampi omlaite ah mite’n ka tate’ hoihna minphatna le ki itna thute ong tangko ta ding uh cih ka lunggulhna le ka thungetna hi a ong sawtnawnlo ding ci’n ka kihehnepna hi. Kei ka hih leh bel lobang a tul hita mai ing.. Ka luang ka baan zong a muihkhin himai hi. Bangbang ahizongin, giabang ong zuun kik lecin paallunkik dingin ki lamen veve ing.
Na omna peuhah kong hilhsa Zongeina, Zopau, Zolai, Zotatdan, Zongaihsutzia hoihte ciamteh pom inla khang sawnte’n tuubang a cindet dingun hilhsawn tawntung in maw!
At at kha mawk ing in ka ma hial bawl tamai ning. Kong laigelhte zong a patna le a tawpna a thuluan zia zong a kituak zawzen diam thei nawn kei mai ing. Mi muanhuai laikhak ding om ahih manin ka lungsim a suak teng kong gelhzak gawpmang pak hi. Na ngaihsun siam le na khinkhai siam dingin ong lamen ing. Kong vaikhak thute itna le lainatna masuanin ma ong pang inla ong tangtunsak sawm teitei in!
Simsing a paak hun om a maalsing a paakhun om buang hiven khat vei ciang’n “Eite Hun” ong tung teisam lodia ci’n lametna lianpi tawh….
Phamlo a luankhi nulden, Na Tunnu – By: Bob Tuangpi
Comment piaknop aomleh...