Tui hamsatna hangin Ekbuktui zong dawnkik kultheiding
Kawlte paunak khatah “an ngawl in nisagih aki omzawhhang, tui ngawl in minute khatsungzong ki omzolo” cihi. Khamtunggam kenmuandawn ah tuihamsa ihsakmahmah hangin, dawnkhopkhop ding kingah liailiai laisam a, tuiduh dangtakliang in kipuksi naisamlo hi. Africa gam, sehnelgam ah tui hamsalua ahih mannin tuiduh dangtak in apuksi tampi omkhin hi.
International Water Expert khatin agenkhiatna ah mailamciang in leitungah dawnding tuisik hamsa semsemding ahih manin, mihingte’n azatsa tuininte kikhaihkik, ki siangsak kikding a, zatkikloh phamawhding cihi. Leitungah mihing Population atamsemsem mahbangin tuisik zong tammanto semsem a, gampawlkhat ah dawnding tuisik nangawn hamsa mahmahta hi.
Agamsung ah tuisik asiangtho dawnding omlo ahih manin aleitawm gampen Asia gamsungah Hong Kong leh Singapore omkhin zohi. Hong Kong te’n agamsung ah zatding tuisik pen China gampan leitawm uhhi. Tuabang mahin Singapore te’nzong agamsung ah dawntheihding tuisiang omlo ahih manin Malaysia gamtawh December 05, 1927 pekpanin Water Agreement ci in lai nabawlngei khin uhhi.
Ih zakzelsa mahbangin Singapore gamah kisilna, zunbuptui leh ekbuptui cihtepan tuiluangkhia te kikhol in siansuahkik uh a, adiakdiak in Factory leh Industry pawlkhat ah tuatuite kizang kik hi. Tuabangin tuinin te siangsak kikin akizang pen Singapore gambup ah tui kizang vekpi ii 30% bang himawk ahih manin tuisik tuisiang tampitak phatuam mahmah hi. Malaysia gampan in Singapore gam in tuisik aleitangtang hi a, 2003 kumciangciang Malaysia gampan tuisik aleipen agam ah akizang vekpi ii 40% bang hilai cihi.
Tuaban ah Malaysia leh Singapore pen tuisik kileina vaitawh nawngkaina tampi omtheiden ahih manin, Singapore gam ii pupipa ahi Lee Kuan Yew in agamsung ah akizangsa tuininte siansuah a, zatkiktheih nading lampi hongzongkhia ahihi. Singapore te’n NEWater Project kici tuinin siansuahna Project lianpi khat nei uh a, 2060 kumciang hih Recycle Water Project pan Singapore gambup tuisik kisamzah ii alang peuhmah kizangkik theidingin lamen uhhi.
Tuabangin tuinin te zatkiktheih nadingin leitung muntuamtuam pan akankhia mipil misiamte zong Lee Kuan Yew Water Prize ci’n pahtawina kipia zelzel a, pahtawina angahte sumtang S$300,000 leh Gold Medallion pia giapgiap uhhi.
2011 kum inzong Lee Kuan Yew Water Prize kidemna ah gam 29 panin mi 72 Nominations lut uh a, tualak ah South African gammi Dr. James Barnard in hih pahtawina Award ngah ahih manin Riz-Carlton Millenia Hotel ah nasiatak in pawipi bawl uhhi.
Dr. Barnard pen Lee Kuan Yew Water Prize a ngahngei lakah a 4 na ahihi. Kumdangin a ngahngei pen Dr Andrew Benedek – 2008, Netherlands gampan Professor Gatze Lettinga – 2009, Yellow River Conservancy Commission (YRCC) – 2010 te ahi uhhi.
Dr. James Barnard ban ah “Lee Kuan Yew Water Prize” a ngahngei mipi misiam tepen anuai abang ahihi.
- Dr Andrew Benedek – 2008
- Professor Gatze Lettinga – 2009
- Yellow River Conservancy Commission – 2010
- Dr James Barnard – 2011
- Professor Mark von Loosdrecht – 2012
- Orange County Water District – 2014
2011 kumin Lee Kuan Yew Water Prize a ngah Dr. James Barnard in akankhiat khatah “Urine Recovery” ci’n zuntuite siansuah in zatkikding cih gelkhia hi. Hihpen muntampi ah kizangkhin a, mite’n atheihlohman hizaw cilailai hi. Dr. Barnard gelna ahihleh ekbuk ah tutnate pen “Dual Flush Toilet” ci’n deinih in bawlkul ding a, amaizaw pan zuntuite atuam luangkhia sak in Recycle zatkiktheihding cih gelna neihi. Anungdei panpen ekteng atuam in ekdum sungah tungsuak sakding cih ahihi. Numei leh Pasal te’n zun athak ciangin amailam mah kapciattek ahih manin hih “Dual Flush Toilet” zangleng zuntui leh ektui atuamin khaihsa hipahding cih gelna ahihi.
Tuadan ekbuk tutnate pen Sweden gam Stockholm khuapi ah pawlkhat kizangkhin cihi. Dr. James Barnard genna ah zuntuite pen khaihkhialeng asiangte pen dawntheih tuisik hiding a, zuntui veve lakpan aninte pen lokhawhna ah zatding Fertiliser hipahpah cihi. Leitung ah tui atam mahmah hangin dawntheihding tuisiang taktak pen gampawlkhat ah tam hetlo ahih manin ki buaipih mahmahciat hi.
Zogam ah hih dailenbuk tutna telah kizangzo nailo cileh tui hamsalua in cimawhleng bang ihcihtam??? ZD Sawltak #zomidaily 2011-11-02
Comment piaknop aomleh...