Covid-19 buaina hong ven ciang’n…. ~ Bob Tuangpi
Abeisa tuma kum -2 hun pan leitung ah sumbawlna lam le galvai ah gamliante’ kidemna hong khauhpai mahmah hi. Adiakdiakin tunitan leitung sumbawlna lam leh galvai ah adem omlo athahat pen USA (Super Power/Global Power) le asawtlo hunkhat tak teh USA ii mun aluah dingin abaihsa-in om P.R. China (Global Rising Star) te’ leitung sumbawlna lam le gamvai nasiatak kidemna (Trade War) huhau-in, leitung khuahun luanzia tampitak hong kikhel to hethet hi.
Tua bang gamlianpite’ kidemna kawmkal ah tulaitak leitungbup mihing tate khempeuh in ih thuak simlei minthang zavatpi Covid -19 (Coronavirus Disease 2019) dongtuah haksatna guampi kantan zawh nang akihanciam khop laitak ahihi. Hih Covid-19 leitung zavatpi hangin mitampi takin mualliam khinzo-in, hih galpi hangin gentheih liangvaih, lunglen khuangaihna leitung mihing tampitakte in anawksanlaitak zongh ahihi.
Hih natna Covid -19 in leitung mihing khempeuh deidan neilo, gam thahat akhangtosa (Developed countries), akhangtosan mahmah gamte (Developing Countries) le khantohna aniamlai gam zawngte (Least developed countries) cihte mai et tuam, paih tuam neilo-in hong viikna kibang hi. Tua kawmkal mailam ah akhangtosa nitumna gamte tawh kibanglo-in Myanmar gam bang dan Asia gam leh Africa huamsung gam tuamtuamte gamkhangto nailo gamneute in hih natna gu kilimthuak mahmah zawlai kha ding hi.
Tua teng lak pan zongh Myanmar/Kawlgam bangin tungen abat aa leh mailam ah hih natna huhau-in gamsung gammite’ nuntak khuasakna dinmun (Socia-economic life) tampi hong huzap ding ban ah taangpi taangta gammi tampitak nisim khuasak nuntakzonna ah haksatna tampi (Social impact) hong tasamsak ding hi.
Tua ahih ciangin, hih Covid -19 dongtuahna amanlangin hong ven pah kei leh mailam asawtlo tukum 2020 sungin Myanmar/Kawlgam in dongtuahna tampi kiphuut beh toto khalai ding hi. Gamsung ah gammi atamzaw 75% bang nikhat thalawhsa tawh nikhat anungta ahih manin, hih dongtuahna hun hong sawt leh (Lockdown hun sawt henla mitampi nasepna setzone/factory kikhakin, nisim sumthalawh sumlei sumzuaknate suaktatak kisem thei hak leh) gamsung gammi taangpi taangta atamzaw meikuang paisuakin kicimawh ding himawk hi.
Tua kawmkal ah asawtlo tuukhun guahtui hong kia leh Kawlzang mun atamzaw ah tuiciin hong tung zeel ding aa, mualtung gam atamzaw mah ah tuuk guahtui hangin memcim leh lampi kisiatna hangin kibuai/kidongtuak ngeingai leuleu ding hi. Ngak lah kei ni e…Hong kinawh mahmah lel in teh…Hui Haa!!!
Hih teng bilbial kawmkal ah asawtlo tukum sungin Myanmar/Kawlgam bup in nisim nuntak haksakna, sumlei sumzuakna ah tavaihna, gamvai dongtuahna/ 2008 thukhunpi puah ding maban (Constitutional Crisis), gamsung kilemna maban mabinna (Political deadlock/Peace process),leitungbup ah Kawlgam kumpi in mawhpuak alaak kul Rakhine gamkee sung buaina (Rohingya Crisis/ International Court of Justice –ICJ) le 2008 thukhunpi om mah bangin tukum 2020 beikuan ah gambup kiteelpi (General election) pello neih ding cih haksatna mualkuampite asawtlo-in phuut toh loh kiphamawh ding ahihi.
Hih Covid -19 hong ven ciang’n gamsung minam tuamtuamte in gamvai le minam vai ah (Political Party Platform & Ethnic Arm Wings Platform) ah amau’ minamtek ading minam thuneihna bukim (Political Self-determination), minam ki aangvanna le minam bit nang (National Interest & National Security) ading aciang aciang ah kongkhak akihon phetin amauciat hamphat nang abawh khiat lek theih pah ding uh kiging khin dimdiam aa keeksa-in omtek ta ding uhhi.
Hibang thute ikhinkhai tak ciang’n, Zomi te in asawtlo hong tung ding hih gambup in inawk toh ding gamsung gamvai haksatnate leh kikhelnate (Challenges & Opportunities) bangci bangin meetbawl siam ding ihi hiam cih tubangin gatang khin-in kigingkholsa aa itat nading kuamkua ikhuat ding hunhoih himawk lo ding ahi hiam? Bob Tuangpi (00952020)
Comment piaknop aomleh...