Zomi leh Pasian’ thupha
Leitung nuntakzia I et ciangin, Pasian thu umte sangin thu um lote daupai zaw,hau zaw, nuamsa zaw I sak hun tam mahmah hi.Leitung haksatna, gal kikapna, khuahun zui a piang tuahsiatna (meimual puakkham,zinling, tuikhang) a om te, Pasian thu um leh thu um lote tawh hong khen mahmah leh kilawm napi, tuaci khol lo hi.Milim biate peuh daupai in khang kizomin hau keei uha, Pasian thu umteng peuh cimawh a, zan takan nangawn kham loin I om hi. Hih thute bang hang hiam?
1.Thupha Dawlnih:
Pasian in leitung mite khempeuh tungah kilah naleh atate ading kilahna (General revelation and Special revelation)ci-in dawl nihin nasem hi. Tua mah bang in thupha zong,mi khempeuh hong piak thupha leh atate apiak thupha dawl nih pha hi..”Mi pha leh mi gilote tungah Ni tangsak kima, Mi siangtho leh siangtho lote tungah guah zusak kim hi.(Mat 5:45)ci hi.Hih in Pasian ahihna akilat khiatna thupi pen khat ahihi.Pasian in a bawlsa mi khempeuh ita,Ama kiang tungkim dingin hong deih hi.It deuh, it loh deuh cih bang nei lo hi.Eite ngaihsut bangin, Pasian um loteng zawng henla, thu umteng peuhmah hau leh, Pasian pen mi deidan Pasian ahi hi.Tua mah bangin leitung mi khempeuh ngahtheih ding thupha hong koih saka, Pasian a um lote in zong, tua thupha lampi zui peuh leh thupha ngah ahi hi.
Pasian in amah upna tawh a sang, anungta atate a ding in thupha a tuampiak pawlkhat omlai hi. Lai siangtho sungah hong telgen a, a diakdiak in late lai saingtho in lim gen phadeuh hi.(Late 91,121,cihte). Hih thuphate ngah theih nang kal masa pen in Jesu Khrist upna ahi hi. Tua upna khitteh, nisim nuntakna ah Pasian deihna bang a nuntakna ahihi. Tua thuphate, mi khempeuh ngah theih hilo hi. A tate a ding a tuam piak ahi hi. Pasian in Amah a um , atate a ding thupha hong tuam piak liang napi, bang hangin thu um lote in thupha ngah zaw hiam?
2.Thu um lote thupha ngahzia:
Pasian in mi khempeuh tungah a itna hong laka, thupha ngahtheih nading lampi hong khunsak hi. Leitung mi a tamzawte Pasian thei lote hi napi, tua Pasian khunsa thupha lampite zui in tawn uh ahih man in leitung thupha ngah uh hi. Tua thupha lampite zuih ding , thu um mite in phawk lo, thei lo, kin lo zaw I hih man in thu umte sangin thu um lote in leitung thupha ngah zaw uh hi.Paunak khatah, “Mi vom haute khang sagih dong hau,Mikang ten apilna uh khang sawm dong zom”kici hi. Pasian in mi khempeuh adinga, a koih thuphate lakah, ei mite a ding a kisam masa pen, zuih pah ding a kisam kin thute in, cihtakna, Thumaanna, Khanghamte zahtakna, Tate pattahna cihte ahi hi.
(A) Cihtakna:
Leitung nuntakna ah, mi thupite, mihaute, mi daupaite, nuntakzia thupi khatin,” Cihtakna” ahi hi. Nasepna peuhah cihtakna nuntakna ah cihtakna in Pasian khunsa thupha ngah nang lampi khat ahi hi. Cihtakna I cih in, thumaanna, zuautatlohna, hanciamna, lungduaina, cihte khempeuh huam kim hi. I sep I bawlna khempeuh cihtakna I kisin ding thupi mahmah hi. Sang kahna ah, lokhawhna ah, sum zon paai zonna ah, kumpi nasepna ah, Pasian nasepna ah cihtakna tawh nuntak ciat ding, Pasian deih hi a, thupha in nungzuihpah lai hi. Leitung khuahun I et teh, Pasian thu um lote thupha ngah theihna lampi khat in hih ahi hi. Leitung a gam khangto, gam hau, I cihte khempeuh in cihtakna tawh nungta in nasem uh hi. Zuau tat lo uh hi. Lung tom lo uh hi. Thadah lo uh hi. Sum baihngah ding deih lo uh hi. Thalawh loh sum ngah sawm lo uh hi. Khemna tawh nuntak sawm lo uh hi. Midang nasepsa, neihsa tawh nuntak sawm lo uha, ama sepsa tawh nuntak ding asawmte ahi hi.
(B) Thumaanna:
Pasian theilo mi tampite in, thumaana sungah thupha om hi cih thei uh hi. Pasian a theihloh uh hangin, Pasian khunsa thupha lampi tawnkha uh ahih manin, thupha ngah uh hi. Zuautatna deih lo uha, thumaana tawh cihmawh ding akisap leh a cimawh dingin teelzaw uh ahih manin cihmawh loin thupha ngah lawh zaw uh hi. Khatvei mi khat in khamkhi lei dingin adawp leh, a dawp masakna ah, pek khat khai pen tulza leh sawmnga nasa hi. Sai dang khat ah a dawp kik leh tul zakhat leh sawmnih nasa hi. Bang hang atawmman zaw hiam, a kham hoih lo zaw hiam cih a dot leh, ka Pu ka pa khangpan akasep uh,ka nuntakna uh hi a,mi in bangbang in a zuak zong in, kozuakzah, metlakzah val kala ngei kei uh hi,ci hi. Tuhun teh sum bukte in Mandalay,Yangon, Kawlpi cihte pan sum buk van la uha,Phone tawh a deihteng uh vaikhak ziauziau uh hi. A vaikhak bangin maantakin puak uh hi. Thumaan nuam lote a dingin, khemtheih nang lampi tampi om taleh, khemna tawh summeet ngah pak ding sangin, thumaanna tawh nuntak ding sawm zaw uh ahih manin, thumaanna hang a thuphate ngah uh hi.Pasian a theih loh uh hangin Pasian khunsa thupha Lampi tawnuh ahih manin, khang kizomin hau in thupha ngah uh hi.
(C) Khangham zahtakna:
Gam khangto khempeuh ah, Nu leh Pa itna, zahtakna leh khanghamte zahtakna, itna, khoina, donna pen thupi bawl mahmah uh hi. Ei Asia gam lamah zong, nuntakzia thupi khat in kingaihsun a, khang hamte ki-it hi. Khanghamte ki thupi bawl hi. Tuhun the Tadensa teleh, ei pau tawh kibawl thu kizaksakna lai hawmte ah, misi hong kisuaksakte I etteh, a deuhdeuh bang kum 50 kiim teng vive in kisi hi. Kikhansih mahmah hi. Khangham ding zong om nawn lo hi. Khua pawl khatte bangah, piteek , puteek cih ding a om het lo khua bang zong om hi. Khangham te thupi bawl theilo, it thei lo I hih manin, piteek,puteek a om ding kua mah ut lo uh hi. Khanghamte it ding, don ding pen Pasian khun lampi khat a hih na tawh ki zui in a zuite in thupha ngah lawh uh hi. Tua ahih manin, khangamte I don I kepnate I khantoh mahmah ding kisam hi. I nu I pate in teek mahmah a hong nuntakpih ding hong lunggulh dinguh kisam hi. Khuasung, pawl sung ah puteek piteek tampi om a, teek tak a hong nuntakpih uh angtang mahmah ahih theih ding uh kisam hi.
Khangham om het lo innkuan, pawlpi, khua pen, thupha ngah khua hi kici thei lo hi. Khantom, khansih, na munte ahi hi. Khangham makaihna om lo innkuan, pawlpi, khua zong, picing thei lo hi. Tuhun teh khangnoten khua kimusak in, nu leh pa, pi le pu te makaihte thudonin I nei kei thei hi. Khanglui ten, “Van mong mu masa,Mualkhawl masa”a na cihin khiatna tampi nei hi. Khanghamten zong, khangnote thupi sim thei lo, muang thei lo, haza, amah bek hi kisa den, cih bang hong omteh khangnote muanna, pahtawina, itna te ngah lo thei hi. Yangon khuapi pan a kigamla khol lo na a om kawlte tenna khua khatah nidang a kipan khanghamte ki-itin, kizahtak bawla, kidonin, ki-angtan ngaihsut ahih manin, kicidamin khansau uha, tu dongin piteek puteek tamin, khuakiim khuapaamte in zahtak mahmah uh hi, kici hi.
(D) Tate Pattahna:
Nu le Pate in, tate nuntakna ding, nasep zia ding kipattah uh hi. Sum zong ten, a tate tungah sun zon zia pattah in hilh paha, lokho ten lokhawh zia hilh pah hi. Pilna neiten a tate pilna tawh pattah paha. Siavuan ten a tate siavuan mah suak sakin, GalkapBo ten a tate Bo mah suaksak hi. Ei mite kisapna lianpen khatin hih kipattahna ahi hi. Pasal khat, aneu lai in buhciim tuibek ne in khangto a, Ulianpi hong suahteh, “Keithuak bang ka tate thuak ding deih keng, ci in a tate deihdeih zui a, a pa khekhap zuizo ding om lo pah hi. Milim bia tampi te, Pasian theilo tampite, a tate uh hoihtakin pantah ahih manin, leitung nuntakna ah, mite nuai ah om lo hi. Pasian um teng, mite nuai ah I om zawsop hi. Bang hang hiam? I ngaihsun kha ngei hiam?
Tate pattah lohna hang khatin, muhna tomna hang ahi hi. Muhna tom mite in khangkhat nuntak sung ding nangawn mukhol zolo hi. Muh masak neek masakin nei a ,kikhualna bangmah om lo hi. A tate a ut bang ciatin nungta uh hen, ci a, pattah lo hi. Muhna sau mite in, a ta a tu te khangdong en kholin, mukhol a , geelkholhna tawh nungta hi. A ta, tute khang ding khual kholh natawh nungta a, kampau in pattah hi. Ama nuntakna nuam asak ding sangin, ata tute nuamsak ding khualzaw hi. Amah sangin ata, tute ahauh zawk ding deih hi. Tua ahih manin, kum tampi, khang tampi nuntak nading tawh ata, tute pattah a, thu hilhin, makaih hi. A tate hun ciangin zong, tua bang mahin khang tampi nuntak nading khualna tawh, a tate pattah leuleu a, Pasian thupha ngahte suak uh hi.
3.Pasian tate ading thuphate:
Pasian in Amah a um, A tate a ding a koih tuam thupha tampi om ahih lam laisiangtho in hong gen hi. (Tate nek ding a, uite pia lo ding….). Ahi zongin tua thuphate, mawkngah thei dingin koih tuan lo a, thupha ngah nading lampi hong khunsakin, tua lampi tot ding kisam hi. Gupngah nangin, mihing tha leh hanciamna tawh bangmah kisem zolo ahih manin, Pasian in a tapa Jesu Khrist hong pia hi.Jesu Khrist in mite sep zawh loh teng hong sepsak a, septheih loh teng hong sepsak hi.Pasian in atapa letsong a hongpiak ahi hi. Ahi zongin, Jesu Khrist sihna hangin leitung mi khempeuh in gupna ngah ci loin, Upna hong kal hi. Pasian tate I suah khit ciangin, ta thumangte I hih ding hong deih leuleu hi. Lai siangtho sungah, na tuacih uh leh (if), tua ciding/thupha ngah ding cih vive ahi hi. Pasian in atate a ding hong piak thuphate zong, seplah ding ahi lo, ei lam pan sepding, nuntak zia ding , khatta hong kal hi. Tua thupha lampi I tota, Pasian deih bang I sep, I nuntak leh I ngah ding thuphate, hong piaksa ahi hi.
Thukhupna:
Zomite pen nidang pan kipan mi citakte, thumante, hanciamte, mi muanhuaite in hong kiciamteh a , I minam lim dingin cihtakna lim ahi Vaphual lim I la hi. I pu leh I pate tangthu ah, Pasian thu a theih ma un, cihtakna thumante tawh Pasian thupha lampi na zui mahmah uh hi. Pasian thu sung I nuntak khit ciangin, khantohna leh khua muhna, tampi hong kibehlap hi. Ahi zongin tuhun khang ciangin, Pasian thulamah a khangto mahmah bang napi hang, I pu I pate khekhap I zui nawn kei a, minam dangte gamtat gina lo teng in hong lawhin, cihtakna, thumanna, muanhuaina, hanciamna cihte hong kiam mahmah hi. Mi citak sunsunte, mitawh kipawl thei lote hi I ci a, mi hanciam nuamte, mihai hi I ci hi. Mi thumaante, khuahun zui thei lote hi I ci a, Zuau gen thei lote, mihai hi.(mawmaw thutang sonte) I ci hi. Mihing lampan I sep dingte hong tam gen deuh a om the sa milua, kha mi kei, nel kei lua I ci hi. Pasian kammal lai siangtho I genteh, a gennop thu I kan kei a, miten bangci gen leng zaknop sa ding cih bulphuhin thu kigen hi..(Eizegesis). “Upna tawh nuntakna” cih pen nasem lo a, nuntak na I sa a, nasep hanciam ding, thuman ding, cihtak ding cihte peuhmah, genin I nei nawn kei hi. Makaite mahmah thuman ah ding nawn lo a, mipi lungkim sak ding hanciamna leh deihna zuihna tam lua ta hi.(like priest, like people) Pasian hong piak thupha lampi zonding, totding sangin a ol lamlam, a dawt theithei in ngah I sawm hi. Lai sim lopi tan sawm on I sawm a, I ong takpi a, a pilna I ngah kei hi. Hanciam lopi, haksatna thuak lopi in hauhpak theihna lampi I zonga, I haupak a I kiam kikpah hi. Ki apna om lopi in kha thuphate I deiha, I ngah paka, I mansuah kikpah hi. I tate thuman thutak tawh nuntak ding, hanciam ding, cihte I pattah kei a, a baih lam, a ollam tawh nuntak ding I pantah hi. Pasian maipha zonding , Pasian deihna bang a nuntak ding I pantah kei a, Pasian thupha deih ding bek I pantah hi. Nu le Pa leh Khanghamte zahtak lo, it lo I hih manin, I tate in zong ei hong it zolo pah hi. Pasian in thupha tampi hong pia a, hong piak lam I thei kei hi. I theih sunte, sawt I mang kei lai hi.
Tu in eite in I pu I pate khekhap I zon kik ding hunta a, Lai Siangtho ah I ciah kik ding hunta hi. Thumanna leh cihtakna, I ngawngah okin, I khahsuah loh ding Pasian in deih hi. Nuntak zia ah, a baihlam leh lamdawt te tawn loin Pasian koihsa lampi I tot ding kisam hi. Upna tawh nuntakna pen, Pasian thumang nuntakna hi a,, thadah nuntakna hilo hi. I lungsimte, nektawm lungsim hisak loin, khang tampi a mukhol lungsimte I neih ding hunta hi. I ta le tute, Pasian thu tawh pattahin, thumanna, cihtakna, hanciamna te tawh a nuntak ding uh pattah hun hita hi. Zomite in, Pasian thupha ngah mite, thupha kepsiam mite, khang kizom a thupha ngah mite I suah theih nangin ki ap ciat ni. Cihtakna, hanciamna thumaanna, Khanghamte zahtak siamna leh kipattah siamna tawh, I gampuahin, I minam puah ni. Vantung gam nopna, leitungah Pasian hong piak thuphate tawh a ciamkhate I hih nangin thu ngenin, ki-apin, Pasian lampi tawn ciat ni.
Laigelh pa pen Rev.Thuam Khan Thang, D.Min; a pianna khua Thangnuai ahi hi. Tu laitak Bethel Bible College, Tedim ah President sem a, a zi leh a ta teng tawh Tedim ah teng hi.
Rev.Thuam Khan Thang
Comment piaknop aomleh...