Pu. Col. Khen Za Moong thugen Zomi te theihding kadeih pawlkhat
Thumapi:
Col. Khen Za Moong thugen zuihding leh nuntakpih dinga ahoih tampi omtham hi. Pawlkhat zong kasim kha, ka zakha hi. Ahi zongin Sia. Khampek tungah agen gam le minamvai houh I cidiam tua aki honate uh tungtawn in a thugente pawlkhat khangthak Zomite theihding in kei mimal muhna leh ngaihsutna tawm kong hawmsawn, kong hilhcian nuam hi.
1.Sia. Khampek genna ah amah pen Kawl kumpi Newin le UNu te khutsung panin khangkhia hi, acih mah bangin tua hangin Kawl lungsim, kawl ngeina zia le tongte pen a sisan sungah lutkhin in atu a tate bangzah in Zopau Zolai, Zo ngeinate thei in a Inn sunguah zangh hi, cih aki genlam kithei nailo, ki zanailo hi.
Pasian in nang le kei pen Kawlte, vaite, mikangte, mivomte khat peuh in hong piangsak nuam leh hong bawlnuam leh hong bawl theilua, hong piangsak theilua hi. A hi zongin bang hangin Zomi in hong bawl hiam?Bang hang in Zomi in hong piangsak hiam? cih ngaihsuthuai telhuai hi.Tu hunteh minam mangthang a kicite pen a pumpi uh leh a gam a leitanguh a mangthangte hi masalo in a pau, alai leh a ngeina a theilote minam mangthang in kiciamteh zaw hi. Col. Khen Za Moong pianna pa pen thupi kasa hi. A tate a lai, apau a ngeina limtak theisak in mipil ulian suahmang hi.
Ahi zongin Col. Khen Za Moong atu le a tate bang ciangtung in kuatengin Zolai, Zopau Zongeina lenkip cih kithei nailo ahih manin Col. Khen Za Moong pil I sa mahmah phial zongin Col. a hilo apa Innsung vaihawmna, gam le nam vaihawmna, tate pattah na ah a banzo mahmahlo himawk hi. Israel mite gam le minam makaipi khat ahi, Moses pen a ngeklai a kipan Egypt kumpi innsungah khangkhia in Egypt pilnateng theikhin phial a, Egypt kumpi huangsung ah nuamsa mahmah thunei mahmah hitase mah leh sila aom a mipih Israel te it-in hehpih a, ahuh theihzah in huh in pahpih ban-ah Egypt kumpi innsung ah nuamsa mahmah a, aom sangin tuateng nusia a, a mipihte tawh gentheihna haksatna thuakding na telzaw hi.Egypt pilnateng a sinkhinpa in a Egypt te ngeina tel mahmah ding hi. A hizong in Egypt te ngeina tawh na silo hi. Na sihpihlo hi. A minamte hotkhiatna ding, suahtakna dingin na zangzaw hi.
2. ZBC khawng zong Revd. ST Hau Go hun lai-in laisiamlo tangthu thei melloteng a thuzawh gawpna tawh ZBC phutkhiazo hi, ci-in genmawk hi. Revd.ST.Hau Go sangin a senior zaw Khalkhate Revd. Sangfeng le pawlkhat omin Mee akhia ngiatngiat uh hi-a, tuakhitteh a kipsak uh hipan hi. Revd. Sangfeng bangin thukim mahmah hi. Tulaitak Chin a zangdeuh pawlkhat te’n zong adeih uh hipeuhmah loin NGO tawh kizom a sum met bawlna, sum ngahna peuh in a zat uh hi. Politics lamsai pawlkhat te’n Chin a zat uh pen Col. Khen Za Moong ngaihsut bangin Mee a ngahnop manuh hi bek hi. Makai a sepnop manbek uh hilel hi. A lungsimtawng uah leh amau le amau aki kup uh ciangin Chin peuhmah na zanglo uh a,LAIMI na zangzaw uh hi. Telleng, theileng, a theita dingin ana mah hi.
3. Hong nusia ka behpa Dr. Cin Do Kham leh Dr. Simon Pau Khan En te pawlin GZA cihkhat phuankhia cih kaza hi. Global zattheih ding hi nailo, I pu I pate hun a kipan Zomi min zong kici lian nailo, eimite bek kici, ci hi. Global bang tawh a tehteh lian salua ahi tam? Aman’ banghun bangkumteh zattheihsa, zatsawm ahi tam? cih lah gentuanlo in zattheih hinailo cihpah malam mawk pen Kawl galkap lungsim cih kilang mahmah hi. Col. ahih hangin minam veilo ahih manin minam vaihawmpih dingin ki muanglo, ki deihlo, zong kisam kisalo, a mahtel seselo in Pasian in zong nasemtheilua cih Pasian in a lahnop manzong hithei hi. I pu I pate huna Zomi ki cilian nailo ahih khakphial leh zong, bang hunteh Zomi or minam min kician ding bang zatsawm cih zong gentuanlo, sawm tuanlo, panla tuanlo ahih manin Zomite kawlmi or minam mangthang suaklel hen aci tawh ki lamdanglo hi. I pu I pate cih loh peuhmah ciloding, a mausep ciangbek mah semding cih lungsum nei-in Zogam zong apuah nuamlo hikhangel ding hi. Tua manin Zanggam ah anntaw a paisangin tengsukpahleng aci hikha ding hi.
4. Khamtung pan anntaw a Kawlzangah I paisangin Kawlzangah tengpahleng annkhing kikhamzaw ding, nuamzawding hi, ci hi. Gilpi ciang bek ngaihsunleng hikha mah ding hi. Khalkhate Col. Vankulh bangin agam alei ami a sate puah in it-in Falam panin Chin State Khuapi tuah in Khalkha ah koihmiau a, Khalkha pen Chin State Khuapi suaksak hi. Tedim in District ciang nangawn tunitan I ngahzonai mahmahkei tazen hi. Mite a Col. te uh dawibia in mi namdangzi neita le-uh a gam alei akhua atui uh it in puah uh hi. Ei I Col. pa in bel Zogam puahding gen malak in taisan in Kawlzangah tensuk mangding deihzaw hi. Zogam nusia in Kawlzangah tengsuk mangleng Kawlte leh I veng I pamte nuam mahmahding uh hi. Nadap nuihnuih zezen ding uhi. A hih hang phamsa I pu I pate khate leh minam a itte khituiluangin kapden, vulden khading uh hi. I satsa gam leitangah zong thuneihna hong kipia nuamlo cileng mi satsa gam leitang leh amau lak-ah bel thu neihna suahtakna hong piazaw ngeilo dinguh hi.
5. Sitni.Chin SIan Thang ZNC/ZCD Party min phuatkhiat zong Mee ngahloh nading Party taktak hi. Tedim, Tonzang, Cikha leh Kawlpi kim tawmno bek ah ngahding a, agam uk nading toi mahmah hi. Chin Party min tawh hi leh Chin State buppi ngah ding hi, ci hi. Kei mimal muhna atom in ZNC/ZCD Party pen Mee ngahnop man-a, a kiphuan Party hilo hi. Gamuk makaipi suahnop man-a, a kiphuan Party zong hituanlo hi. I pu I pate satsa, luahsa Zogam leitang pen Kawlte in hong khemim hong laksak in ei deihna hilo, amau deihna amau ut bangin hong ukgawp, hong ukcip ban-ah a sunga piang go manpha, van manphate zekgawp uh ahih manin tuabang ki deihlo in na kisa a, tua panin suahtakna ding leh Democracy tawh gam le minam aki makaih nading deihna in ZNC/ZCD Party kiphuan hizaw khading hi.
ZNC/ZCD Party hangin tuni ciang I minam mangthanglo in ki gawmtuahna, ki pumkhatna khaici khangthak Zosuantate sungah hongpo hizaw hi. A gam ukna ding agol leh a zai thupisa hile hang Chin min zatsangin Kawlmin or a dangkhat khawng zangleng lianzawkanlai ding hi. Politics nasep na ah a minlian khempeuh a thupi hipah lo a, aneu khempeuh zong simmawhpah ding hilo hi. A tup leh angim uh bang hi-a, bang dan a nasem uh hiam, cih mipita dingin thupi ka sazaw hi. Kawl kumpite danin amin lian mahmah athu hoih mahmah, ngahkhitteh lah bangmah semlo, akik ah cih tawh mipite khemzel eigilpi ading bek khual, om phiuphiau cih pen Christian ngeina genloh Christian upna I gam I lei ah hong tunma I pu I pate in sing le suang ana biak hunlai ua, a ngeina a tatdan, a tawndan uh tawh zong na ki tuaklolai hi.
6. Sih vaitawh kisai: Sih khit thu tawh kisai pen Christian upna thu hong tun mapek, dawi le kau ana thoihlai hunin zong I pu I pa te’n na zek’sak mahmah uh hi. Khual gamlapi ah asi aom leh zong a luanghawm a puak theihkeiphial uh leh aguh atang nakhawm teuhteuh uha, naki puatangtang uh hi. Inn a tun uh ciangin hun bawl in anei te’n gango in minsial in, thaulon ziahziah uha, leisung mah ah naki phum uh hi. Tuikiate leh gamsite zong aluang sukzon tozon in na kila tangtang’ uh hi. Kamsiat thu tawh aluang aki muzolote a Mual ding ki bawlsak in lei-ah kiphutlai hi. Ei Christian te up le zuih Lai Siangtho sung I et ciangin misite lei-ah na kiphum tangtang uh hi. Sihkhit cianga pumpi haltum pen dawibiate, milim biate zatdan ngeina ahi hi. Tua ban-ah ei Zomite pen mi namdangte tawh I ngeina aki lamdanna khat in siluang tungtang ahi hi. Eite pen Pasian thu um vive I hih manin a Pasian deih bangin a dahte tawh a dahkhawm I hi hi. Si gal a I va paina I hun le I sumte supna in ki tuatlo zong ki ngaihsunlo hi. Tuamah bangin leitung piancil a kipan tuni ciang tua nu/pa gal a kapai na hangin zawnlawh ing, aci kuamah omnailo hi. Zong omngeilo ding hihang. Si gal a I paina, kuasah I neihna I ki itna lahna leh hong dahpihte hong gimpih hong tawlpihte agil uh kialding a danguh takiding cih khualna a I zat hizaw hi. I neihkei leh leitawngliang a kuasah kensak ding leh zong ki mawhsakding hilo lel hi.
Pu. Col. Khen Za Moong deihna leh I zo ngeina tampi tak ki lamdangta a, Zo ngeina pawlkhat pen Kawlte leh minam dangte ngeina sungah thunleng manhai sunga tuisapi thunleng tua manhai kitam gawpin a tuizong kuamah in dawnthei tuanlo ding hi. Kawl ngeina pawlkhat zong Zo ngeina sungah thunleng tuatawh ki bangding hi. Col. Khen Za Moong in ka sih ciangin News paper ah hong kisuaksak henla tua pan a theikhateng kaluang halna ah hong pai lel hen, ci hi. News Paper ah suahkhitteh paipan ding deih ahih mawk leh ama thu mangleng tuipi gal pan leh khuaveng kim leh pamte sidelh tam hetlo dinga, a pupi U Ne Win sih mah tawh sigal ki lamdanglo ding hi. Misi halna vuikhu diik bel natna hoihlo neita ding bangin lauhuai ban-ah a damlaita dingin zong natna hoihlo ki ngahthei kici hi. Misi halna khu diknuamte bel paitheih veve hi.
Thukhupna:
Minam it I cihte a minamte lak uah ahih theihtawp in ki hel uh hi.
Minam it I cihte in apau alai, a ngeina it in atu a tate hilh in pantah uh hi.
Minam it I cihte in a gam a leitang it-in min le za tawh kheklo uha, tuate nusiangam, sumngamzawlai uh hi.
Minam it I cihte in agam alei leh a minam angeina, neu muhlo zahpihlo in puah in ahoihte kemcing uh hi.
Minam it I cihte in a minamte lak uah aki helman kei phialzong in thu le la sum le pai tha le ngak ahih theihzah uh itsit hetlo in piakhia zangkhia, zekkhia, semkhia uh hi.
Minam it I cih te in amau pau amau lai mah tawh Pasian phatnuam thu ngennuam, thu gennuam in zong thupisa uh hi.
Khaibawi
Comment piaknop aomleh...