Nuclear Radiation a lauhhuaina ~ Hau Za Cin
Nuclear galvan lauhhuai hi cih kigengen hi. Nuclear kidona om leh leitung vut leh vai suak ding hi kici ngei hi. USA leh USSR Bay of Pigs ah a kimaingat laitak un John F. Kennedy in na pilvang siam mahmah kei leh Nuclear galvan zanga gal kidona lianpi piang ding hi kici hi. Banghanga Nuclear galvan lauhhuai a, banghanga Nuclear Radiation kilau hiam?
Nuclear Bomb, ahih kei leh Atom Bomb kici Galpi II na hun laiin Japan khuapi nih Hiroshima leh Nagasaki ah kikhia a, leitung in mulkimhuai a sak mahmah gal kidona in kiciamteh hi. Tua ni a Fat Boy hanga siatna tung hangin Nuclear tawh kido ding a lipkhaphuai zia mite in kimu ahih manin ahi thei ciangciangah kido loh ding ki ut hi. Leitunga galhat pen USA in zong a galvan lak pan thupi a sak pen Nuclear galvan hi a, a kidalna ding a hanciam penpen zong Nuclear thautang pan kidalna ding ahi hi. Nuclear thautang kapkhiatna ding missiles tampi bawl a, Star Wars movie tawh aki zatzia ding lak ziahziah hi.
Japan zinling pan a kisia Fukushima Nuclear Plant gei pan kilo ankam leh anteh khempeuh gamdangte in nekloh ding, lei loh dingin khentat uh hi. Ahang : radiation tawh kipelhna ding e!
Huih lakah aki zeel radiation zong mihing in phul kha, nawkkha leh a pumpi tungah lut in, a sungah tum dinga, a kisiansak kik mateng radiation a pumpi tungah bei nawnlo ding hi. A tamzaw kum tul tampi sung sawt ding hilai hi.
Japan gama Hyogo gamke pana Ankamlum kilo te Iodine-131, Cesium-134 leh Cesium-137 te tawh kidim ahih manin mihing nek dingin kiphallo hi. Hyogo pen Tokyo sang gamla zaw pek a, Fukushima Nuclear Phualpi tawh a kikal ah Tokyo a om hizaw hi. Ahi zongin Tokyo ah anteh lohingte bangzaha radiation in diahcip hiam cih kigenlo hi. Hih radiation te pen Fukushima mun ah nuclear fuels kici te a kikhul khit ciang a kangtumlo, singkhuah bang hileh a meihol, singkhuah tawng pan radiation lengkhia te huih in mut leng in gamlapi USA dong ciang nangawn a mutsuk hizen hi.
Fukushima nuclear phualpi pen a votsak ding, a meiam buang mit dingin tuivot tawh tuipi pan nakpi takin panla uh a, ahi zongin a tuite tuipi sungah lehluan kik tazen hi. Tua kiim pan a ngasa kiman teng zong radiation tampi a pumpi sungah om ahih manin nek dingin lauhhuai kici hi.
Radiation A lauhhuaina:
Radioactive materials kici, radiation a piangsak thei sik namte in ionising radiation kici meikhu bangin phulkhia ziahziah a, tuate diik kha leng i pumpi sungah cancer piangsak in naungek piangkhial dongin a hoihlo tungsak hi. Pumpi sungah sisan leh thaguite nasep teng nawngkaisak khin ahih manin natna tuamtuam banah tu leh ta neihna dong, gukngek, sisan dongin a siasak hi. Tua a siasak radiation nam thum pha a – alpha, beta, leh gamma kici hi.
Alpha rays or radiation kicite pen laidal tawh zong kidal zo a, beta rays bel puan sah tawh kituam leng paihlet zolo a, gamma rays bel suangpek sahpi tawh i kidal kei leh paihlet ziahziah hi. Gamma rays in mihing pumpi olno in paihlet lel ahih manin siatna tampi piangsak hi. Nuclear thahatna ngahna dingin sik nam Uranium cihte a kikhul kul a, tuate a kangtumlo, a tumbaang panin gamma rays hong piang hi. Nuclear Plant ah tua gamma rays te pan kidalna ding kibawl ciat a, ahi zongin Fukushima ah zinling hangin a kidalna uh zuak, baang pen kitam kham ahih manin a nasemte gamma rays in sukha ding cih kilau hi. Pelh theih hilo hi.
A mun ah omte in a ngah leh a hi ding mah hi. Ahi zongin amun ah omte kiang pan mite in a ngah kiik leh bel tua pen lauhuai hita hi. Cina keem doctors leh nurse te, hotkhiat nasem palik leh galkapte, mi phatuamngaite leh mipite… a vekpi un a kilawh thei ahi hi. Tua manin kidop mahmah kul hi. Puan tungah radiation a pua kha te in a puan uh a suah uh kisam hi. Puan a paihlet khit leh bel gil sung, sisan sung leh satak sungah lut ding cihna hi. Maliam, meikang, zuuk, huih diikna pan cih bangin kingah baih sem hi.
Alpha radiation bek zong na pumpi sungah a lut leh a khauh mahmahloh hangin damdam in na gilpi, lungtang, satak, kal, etc ah damdamin cancer, meima, natna hong piangsak ding hi. Beta rays leh gamma rays ahih leh bel tua natna te hong tung manlang mahmah ding hi. Sisan ah a lut khak leh bel guhngek sungah lutpah ahih manin blood cancer tawh kinai pah a, sisan kiam in, sisan siatna hanga natna te in hong bawm pah ding cihna hi.
Iodine pan kingah radiation a tamzaw in gawlbawk sung lawh masa nuam a, guk bawk zong khoihkha hamtang hi. Sinkha leh nawibu te, naubu leh pasal vante zong a lawh baih mahmah ahi hi. Hau Za Cin
Comment piaknop aomleh...