Mipi Muhpih Mopawi ~ Hau Za Cin
England kumpi innsungah kitenna a om peuhmah leh mipi muhpih mopawi hisak denta uh hi. A diakdiakin kumpi tokhom ah tu thei dingte. Tuate lakah Princess Diana leh Prince Charles kitenna, leh nung deuha William leh Catherine kitenna te kihel hi.
Hun lui laiin leitungbup pan et theih dingin TV cih bang omlo a, radio zong lah a om hang mopawi ki en theilo hi. Tua manin kumpi innsungah kitenna a om ciangin a maan uh bawl, puan tungah khui, nianghai leh niangbel tungah tuangsak, cih bangin mipite muh theih dingin kibawl hi. Tua hun pen colonial hun, gamkek hun ahi hi. Gamkek kumpi in a gamkekna khempeuh vuah a mipite un a kumpite uh hih bang mel pua hi cih a theihpih ding uh a deihna uh hi kici hi.
Tutung William leh Catherine te kitenna ah zong amau nupa lim nianghai tungah, puansilh tungah, niangbel tungah, laidal tungah, calendar tungah, etc cih bangin tuansak ding ahi hi. A tuansak uh ciang a pasal min leh a numei min kipatna tuangsak uh hi. Tua bang ding hi leh WC a tuansak uh kisam hi. WC cih pen mipi theihna ah ‘water closet’ ahi hi. Tua pen ek buk, toilet, washroom, etc ahi hi. Tua lah hong kilawm liang samlo ahih manin WC cilo in CW ciin kigelh hi. Numeite tungnungzawta cihna ahihpahloh hang numeite mitmul kiling leuhleuh hihtuak hi.
1923 kumin BBC in tu laitaka Kumpinu Elizabeth II nu leh pa King George VI leh Elizabeth kiteng ding pen man zaih ding, video zaih ding a nget uh leh England kumpi in, “Zahtakna neilo mi honpi khat in zu dawn kawmin biakinn sungah kitenna siangtho na za kha unteh,” ci in phallo hi. Tu hun ciang tua banga khaam, phallo cih thadah a kikhahkhiatloh ding lau hizaw ta tawh kibang hi.
1736 kumin Augusta in Prince Frederick tawh a kiten laitakin maizum lua in a teeknu phei tungah lua gawp kha liang hi. Amau pen a kingaisa zong hilo, a gawm uh ahih manin maizum, nervous, ciliing gawp hikha ding hi.
1760 kumin King George III in a zi Charlotte a tenpih laitak in biakinn sungah a mopuan a lai nuai ciang tolhsuk in, a kawng ah taang bilbel a, a zingciang thukizakna ah, “Mopawi siim khempeuh in monu kawng tungsiah zi pipa Kumpipa zah mahin kimu cian hi,” ci bilbel hi. A kawng ah awk khalo hi leh bangci’n a gelh tam uh?
1795 kumin King George IV in a nungak Caroline a tenpih ding laitak a zi ding nu kisil ngeilo lua ahih manin biakinn sung hong lut ciang ‘hiing henhan hi’ kici hi. A mopawi ni in zong kisil tuan vetlo Caroline hih tuak hi. Kumpipa zong a zi ding nu siangtho loh zia thei ahih manin kiten ma in zu na dawn khol a, na am bibiai pian hihtuak hi.
England gamin a ngaihsutna vuah kumpi innkuan sungah kitenna a om peuhmah leh a zi pen melhoih mahmah ding, ngaihbang mahmah ding, kitenna hici zaw leh cih a omlo zah donga hoih leh etlawm hiding cih ahi hi. Tua bang kitenna tamlo ahih manin mipi in tua bang ‘fairy tale’ kitenna bang muh ding ngaklah mahmah uh hi.
Tu laitaka kumpinu Queen Elizabeth II in WW II zawh 1947 kum a pasal a neih ciang a kitenna paak bawk pen Westminster Abbey a Tomb of the Unknown Warrior (Galkap Theihlohte Hanmual) ah zahtakna pia in koih a, tua in amau kumpi gam mite zahtakna leh thupisakna pahtawina ngah hi. Tua kum Elizabeth II in a pasal neih ciang a ut peuh in letsong, present pia thei ding cih a pulak ciang gamsung mipi tampi in puanlum, puanza, puansilh, tampi phan in khak uh, pia uh a, kumpi inn sung present bekbek tawh dim hi. Tua ma siah pen present pia thei ding kici teng bek in pia thei a, mipi sung pan present piak ding kikham bikbek hi. BU veve lo uh hia?
Kumpinu Elizabeth II sanggamnu Margaret in pasal a neih 1960 kumin kumpi innsung pan mopawi a om ciangin gamsung mi khempeuh zong a kihel theihna ding ngaihsut sia lo hi, cih ngaihsutna hong lian mahmah hi. Margaret pasal pen mi mawkmawk khat hi a, photographer khat hilel hi. Kumpi innsung mi hilo hi. Tu masiah pen kumpi innsung mi leh kumpi innsung dang mi bek kiteng thei ding cih khat hi. Leitung pen a nuihzak huai mahmah hun na om kiukiu hi.
England kumpi innkuan sung pan mopawi thupi penpen leh mipi pahtaak penpen bel Lady Diana pasal neihna mah ahi hi. July 29, 1981 niin Diana in Charles tawh kiteng uh hi. Diana lah melhoih, ngaihbang, khangno ahih manin a mu peuhmah in pakta in lungdampih uh hi. Tua zaha mipi pahtaak kitenna kumpinu innsungah om kik nawnlo ding hi a ci pawl bang om liang hi. A perfect royale fairy tale wedding kici liang hi. Ahi zongin a nupa nuntak uh deihbangin hong gina hetlo mawk hi. Charles in lawm ngaih dang a neih den manin kikhenna hong piang leltak hi. A sawtlo in Diana mawtaw tuahsia ah hong si leuleu a, mopawi thupi leh mite pahtaak penpen a mawkna hong suak tawh kibang hiau hi. Leitungbup kizel in, mipi lungsim sukha a, mihing lungsim linglawngsak hi.
1923 kuma King George VI leh Lady Elizabeth a kitenni in America thukizakna te in, “Nungak neu lingleng khat lungdam lawplua keei in a kitenna mun ding hong tung hi,” ci in gelh uh hi. Ahi zongin tua nungak neu lingleng, lawp lua keei a mopawi bawlnu kum 101 tak nungta a, England Kumpi innkuan sungah a ki it pen leh a kipakta penpen mo a suak hi.
Tu kum 2011 April 29 ni a kiteng William zi Catherine zong a neu lingleng hangin a pi Elizabeth bangin mo hoih leh paktak huai, kumpi innkuan a lungdamsak leh a it mahmah uh mothak a hih theihlohna ding om tuanlo hi.
William a iplah, Catherine a haza simsim nungak honkhat te in bel, “Kei hizaw leng maw” ciin na mitsiinsiin ding uh a, tangval pawlkhat Catherine iplahte in bel, “Khatvei beek hong tawp kha leng maw” ciin a zu hai uh na khit pahpah ding uh hi. Bangbang ahi zong Mipi Muhpih Mopawi hi limlim e, mate. Hau Za Cin (Phuitong Liim)
Comment piaknop aomleh...