Guantamo Bay thonginn dingin akizat kum 15 cingta
Jan. 13, 2017: United States ten galphual dingin a zat uh (Navy + military base) Cuba gam-a om 45 square miles (120 km2) a gol tuipi leh leitang kithuahkhawm Guantánamo Bay kici pen (Gitmo ahih leh leh GTMO zong a kici) pen US ten suangmeihol leh teembaw galkapte phual (coaling and naval station) dingin a zatna dingun US in panin 1934 panin 1935 dong a zatna dingin Cuba tungah $2,000 dong kum simin a piakna dingun Cuba in na zangsak hi. 1936 panin hih phual a zat manun US in Cuba tungah kha simin $4,085 na pia den hi.
Guantánamo Bay pen Cuba leitaw-nisuahna lam-a om hi a, US ten US gam pua adingin Naval Base dingin a zatte lak uh panin a upa pen ahi hi. 1959 in Cuba gamah kilaihgawpna “Cuban Revolution” kici hong piang khit nungin Cuba in hih galphual pen leitung thukham palsat in US in Cuba ah galphual dingin zang hi ci-in lungphona neih na kipan hi. 2013 in United Nations Human Rights Council ah Cuban Foreign Minister in hih galphual pen US in 1898 in Spanish–American War gal lai-in Cuba hong sim in hong uk khumsak ahih manin hong piak ding hi na ci hi.
Gitmo Bay pen US in Bush hun a kipanin ngottatna dona kici “War on Terror” hong panin Afghanistan leh Iraq gam panin dipkuatna piangsakte (terrorist) dinga a muanmawhte khumna dingin in George W. Bush’ administration in Nov. 13, 2001 in thonginn dingin hong bawl a, thongkiate thusitna bangmah neih sese lohin khumcip den dingin koih a, tu kum pen kum 15 a cinna hi ta hi. March 11, 2013 in Federal appeals court in Gitmo thong kia ten US ah rights nei lo ci hi. Hih thonginn a kikhumte pen nasia takin kibawlsia in, thusitna a neih ding ciangun a lu uh tui sungah sawtpipi phum/daihsak (water boarding) uh a, thongkia ten hamphatna (rights) khat beek nei lo uh hi. Cuba gam-a om ahih hangin hih thonginn ah Cuba upadi/thukhun leh USte’ upadi kizang lo ahih manin human rights in thukham palsatna tam lua hi ci-in USte gamtatna nakpi takin mawhpaih hi.
Obama in Nov. 16, 2008 in hih thonginn pen ka khakcip ding hi ci-in a kam dimpi tawh gen a, Jan. 22, 2009 in thonginn khakcip ding, thongkiate thusitna neih nawn loh ding, thongkiate ki-uk zia puahphat ding leh kum khat sunga khakcip dingin executive orders suaksak hi.Jan. 7, 2011 in Obama in hih thonginn khakna dingin thukhun ding (bill) Defense Authorisation Bill kici thonginn khakcipna dingin suai na kai hi. Aug. 15, 2015 in Obama in hih thonginn panin thongkiate mi 15 thonginn mun dangah koih/laih (transferred) a, hih thonginn a thongkiate ni khatin thonginn dangah a kilaih a tam penna hi lai hi.
Gitmo Bay ah mi 780 thongkia kikhum ngei a, Obama in President hong letin thongkia mi 242 om a, President a let sungin thonginn dangah thongkia mi 183 a omna uh laih hi. Gitmo Bay ah tu lianin mi 55 kiim kikhum lai a, mi 51 val thusitna mai-ah kidingsak loin kum 10 val kikhum ta hi. Gitmo Bay thonginn kepna dingin kum simin $445 million bei a, thongkia khat bek kepna dingin kum sim in $8 million kibeisak ta zen hi. US pen democracy leh human rights cih a kam dimpi tawh a otot hangin leitunga dingin thukham palsal leikhamanpa ahi hi.
More: Malaysia Taxi Damiah khat kimanta
Trump in Gitmo Bay a thongkiate mi kihtakhuaite ahih manin khat beek thonginn dangah laih khiat nawn loh ding hi ci lai hi. Leitunga thukham palsatte leh ngontat ten zong mimawkmawkte human rights i neih kim tek bangin nei tek uh a, thusitna mai-ah din’sak loh a thonginn a kikhumcip cih pen thukham om ma hun lai bek a kibawl dan ahi hi. WikiPedia in hih thongkiate kibawlsiatna thu a pholakkhiat manin Assange tungah US thangpai mahmah hi. Source: The Hindu and Wikipedia/ Thang Khan Lian
Comment piaknop aomleh...