Lengtong Pauno’ thusim ~ Pu Thangboi
2018 kum September 20 ni in “Thawn Kham’ Thusim” cih thulu tawh lai khat kagelh ngei hi. US gamnuam Florida state sung a Orlando khua pan Fort Lauderdale khua zuan a mawtaw tawh kapai laitak ka lungsim sung a ong kihilh thu khat hang a “Thawn Kham’ Thusim” kagelh pah ahi hi. (“Thawn Kham’ Thusim” asim nuam na om uh leh Google pan “Thawn Kham’ Thusim” cih thulu tawh zong le uh cin Zomi Daily ah na omlai ding hi.)
Tutung “Lengtong Pauno’ Thusim” zong Thawn Kham’ Thusim” dan mah in “Lungsim sung pan theihsakna” khat mah a omna pan a hong piangkhia ahi hi. Ka gelhnop sawt simta a, manlahna tuamtuam tawh tu’n agelh thei pan kahi hi. Ama’ thu gennop tam simsim ahih man in “Lengtong Pauno’ Thusim” ih genma in ama’ thu hong suut masa phot ning. Atuam a gen ding lemlo ahih man in hong suut khawm himai ing.
Akhan Khiatna
Lengtong Pauno pen Tonzang pan a khangkhia ahi hi. Anu in nusia baih ahih man in Tonzang a om aupi Pa Cin Go Kap’ inn ah om in tua pan in khangkhia hi. Apu apate pen Tuithang khua pan a piang uh ahi hi. Alamalte mi’ a tawh kibanglo in ciik phadeuh a, a aw zong siang in khum laimawk hi. “Ken la kasak teh labu etkullo a kitel ding a kasak hi” cingam pah hi.
A la minthangte atamzaw Tonzang ah aomlai in aphuah ahi hi. Adiak in “Meitei Gun” leh “Mualdawn Vangkhua” late pen Tonzang aomlai a aphuah hi a, atulngeilo ding late ahi hi.
Kimuh Masakna
2006 kum March 30-31 sung Mizoram a om Paite Cultural Society (PCS) makai in Tonsim/Champhai ah Ngeina Pawi thupi khat bawl uh hi. Tualai ah kawlgam pan lasa ding in lasiam minthang nih leh thum peuhmah hong zonsak in ci’n Pu J. Thang Lian Pau’ tungtawn in PCS in huhna hong ngen hi. Kawlgam pan in lasate’ lovegift ding Rs. 5,000/- hiding hi ci’n hong genkhol pah uh hi.
Kei zong tualaitak ZOMUS ah makai khat kahih man in ZOMUS President Pu En Khan Nang tawh kikum in Cing San leh Lengtong Pauno zot ding in kagel uh hi. Pa Nang tawh kawlpi ah Pu Lengtong Pauno’ inn ah kava hawh uh hi. Ka kigen ciang in amah Tonzang a khangkhia khat ahihna tawh kanu kapa leh ka ute nathei mahmah ahih man in kihona hong nuam bilbel hi.
Kei zong “Lusei gam ah kha 1 sung khawng va vakto khawm leng ci a hong zawn hiveng aw” kacih leh hong utpah bilbel hi. Paitoh ni ding ka kiciam pah uh hi. (Ong nung gen teh kei leh Pu En Khan Nang pen gol mahmah tuak kahih man un a inn vuah tutna gina aneihloh khawng uh azi kisuang mahmah ci hi).
Tedim Ah Cing San
Tedim ah lasiam minthang Cing San ka zawnto uh hi. “Naa Kap’ kiang hong gensak ve vua” hong ci ahih man in Rev. Nang Lian Kap’ kiang akhuan kanget uh leh hong piapah hi. Zolai tawh abawl Systematic Theology laibu pen kalei kawm pah hi. Ahizong in Siamahnu pen tangval te’n phalo citciat ahih man in hong zui theilo hi.
Mizoram Lutna
Ataktak in Aizawl ah kha 1 sung nainganzi thusinna leh ZRA phualpi khat ahi Mt. Sinai ah khawmpi kahkawm ding kahi gige hi. Pu Pauno’ tung ah tuate thakhat in kagenngam vat kei a damdam in kagen leh hong sangthei lel hi. Tua teng ah akithuah khawm ding in Yangon hong zinpak Tonzang khualai hausa kapu Thang Lam Pau leh Yangon a computer sang minthang KMD a sia sem kalawm Do Lem Kim (tu’n Austin, TX, USA) te kazot ahi hi. Kavek un ka tonto ngeingai uh hi.
Tonsim katun uh ciang un “Lengtong Pauno hong pai” cih zakhol uh ahih man in khuanawl ah hong dawn ngeingai uh hi. “La siam mahmah cei” hong ci ngeingai uh ahih man in kanuamman dektak a ka ngaihsut kik teh “Lengtong Pauno hongsa uh aive maw” kaci kik hi. Lasiam mel mawhlo hining.
Mipi So
March 30 nitak Lengtong Pauno in lasa pah hi. 31 ni sun in inn khat ah ken keyboard tum in alate kalem uh hi. Kagei ah nungak melhoih namtui hiauhiau khat hong tu in hong hopih zel ahih man in tua ni Joshua’ hun lai dan in “Ni aw na khawl lai in” cih nop phial in om hi.
Nitak ciang in mi hong tam mahmah a Lengtong Pauno in “Zomi Ka Hi” cih la hong sak takteh mipi lawp lualiang in so mang hi. A lasak khawl phot in kipan phazel hi. Thum vei vilvel ki panpha ngiat hi.
Aizawl Ah
Tonsim pan in Aizawl kazuan uh a, Aizawl khatla veng ah kha 1 sung vilvel nainganzi thu kasin uh hi. Ka siate uh pen Salai Lian Hmung Sakhong, Cherry Zahau, Salai Za Uk Ling, Victor Biak Lian cihte pawl hi. Athute hoih thei mahmah sam mah hiven ka note book innlam puasuk ngamlo kahih man in tudong tua ka note book ka phawkphawk lai hi. Ka lawm Do Lem Kim in bel na ngaihsun thei in outline pawlkhat a email sung ah kem ahih man in innlam atunkik ciang in Siamsin Magazine sung ah pawlkhat hong gelh khia hi.
Mt. Sinai Ah
ZRA phualpi khat ahi Mt. Sinai ah May 8 – 10, 2006 sung “The Fist Chin National Assembly” kibawl ding ahihna thu tualaitak in thang vanghvangh hi. ZNC (LA), MPP, CLD, leh CNF te kipawl a abawlkhop uh ahi hi. Pu Cin Sian Thang leh ZNC tang in kei apai kahihna Pu Cin Sian Thang in ZNC Letterhead tawh mikang lai in hong gelhsak ahih man in kapuato a convening committee te’ khut ah tua lai ka ap hi.
Tua committee sung ah tualai a ZRO gamdang vuanzi Pu Suan Mang (Tu’n Maryland, USA) zong kihel hi. Ka paipih kalawm Do Lem Kim leh Dr. Khen Za Sian te’n zong tua lai hong muhpih uh hi. Tua ban ah Pu Thang Lian Pau tawh akikal uh lepsawm kahih man in ka kiho theihna ding in lai neu khat Pu Cin Sian Thang in hong puasak hi. Pasian’ hehpihna tawh amau tenih kikal vai hong lemthei ahih man in Pu Thang Lian Pau in zong lungkim tak in lai neu khat hong puasuk sak kik hi.
Aizawl pan Mt. Sinai zuan in kapai kuan uh ciang un ka U Heavy Piang (L) leh U Lengtong Pauno tawh kikum in tualaitak a minthang Falcon Music Band te sap ding in ka thukim uh hi. Amau zong bass tum Zekhe losiah hong kuanto uh a, Kapno in zong hong zui ahih man in ka pawlcing ngeingai peuhmah uh hi.
Mt. Sinai ah nitak sim Falcon music band tawh Kapno leh Lengtong Pauno te’n zai den uh hi. Khuakiim khuapaam ate’n zong amuhnop mahmah uh hang galkap len himawk ahih man in kilutsaklo a heh mahmah uh ci hi. Tua khawmpi ah US pan Pu Vum Son’ tanu Bianca Son (L) zong hong paithei hi. Amah leh Cherry Zahau te lasa pawl tawh ki uitui mahmah uh hi. Khawmpi man ciang in ZRA te’ galvan teng silh in man ka kizaih ngeingai uh hi.
Nahtang um (rocket launcher) tawh akizaih ciang in U Pauno kilawm phadeuh hi. Khawmpi tawpni zan in Zozu duh zahzah ZRA nungak te’n hong hawm uh a, zu kakham pian ciang un ka lamkhawm ngeingai uh hi. Amel uh ahoih hang galkap training zosa vive uh ahih man in akhutte uh khauh thei mahmah hi.
IC Tawh La Khumna
Mt. Sinai pan ka kikhen zawh uh asawtlo in U Pauno Zangkong hong tungsuk hi. “Ai Mung in khui khat hong sponsor ning civeh aw lai hong khaksak dih o” hong ci hi. Kei zong July 12, 2006 ni akipan US gamnuam Florida state a om Pu Ai Mung lai kakhaksak pah ciatciat hi. IC tawh khum leh deihsak pen kahih man in kasiamtawp in IC tawh khumna ding ka hanciampih hi. Atawpna teh IC tawh khum ding hong kip ciang in “U Pau hehpihna tawh Mualdawn Vangkhua hong hel o” kaci hi. “Mualdawn Vangkhua” sung a “Zomi in kei kapiang, Zomi bang in ka nungta, Zomi in kei kasi ding hi” acih kammalte kadeih luat man ahi hi.
US Paisawmna
Zomi Innkuan USA in 2010 kum in Lengtong Pauno sam hi. Tua kum June kha 23 ni Visa lut ding ahih man in Pu Go Sawm tawh kikum in ka siamtawp un ka huh uh hi. Ahi zong in Visa hong ngah theilo hi.
Azunek Tawpna Ni
Gilbem kalut kal in amah Malaysia na tungkik hi. 2015 kum ciang in tualai tak a ZAM makai kalawm Sia Hau Suan Khai’ (tu’n Tulsa, USA) thusiamna tawh Malaysia kapai hi. December 27 ni in atapa Kai Mun Khai ZAM zum hong pai in “Ka pa mangcip veh aw” acih ciang in ka lawm tawh zon cihtak in kazong uh hi. Muzo nawnlo kahih man un palikte apding ka kikup laitak un phone khat honglut in zato khat ah om ahihna hong kizasak hi. Tua zato kadelh pah vingveng uh hi.
December 25 lungdam bawl ni in zu tam nelua in lamgei ah tuk hihtuak hi. Amute’n cina sa in zato anapuak uh na hi hi. Amin apuam zong theilo uh ahih man in Sen mi in nagen uh ahih man a kikan zolo ahi hi.
Zato katun uh ciang un amah pen ding zong ading thei nawnlo nahi hi. Dailenbuk ah ka lawmpa tawh zawngphei in dai khawng ka lengsak uh hi. Ka lungsim sung ah “Si hak nawn kei ven cia maw” ci in kadah mahmah hi. A teci pannate kazak kikkik teh tua December 25 ni pen azunek tawpna ni nahi hi.
Thawhkikna
U Pauno pen ka upmawh hong banglo in hong si hetlo in hong thokik hi. Inn lam hong ciah in 2019 kum teh Australia vapai hi. Australia a angah teng tawh Kawlpi ah innmun khat hong lei hi. ZYA te’ thusiamna tawh ZNTV in sum zonsak in lei kiuli pan Zomi te’n kihuh ngeingai in asawtlo in inn hoih mahmah khat hong nei ziau hi. February 13, 2020 ni in innthak honna kinei hi. Tua inn pen “Sian’ Sik Saulim” phuak lian hi. “Hih pa bang acih leh hong daupai hi ding ahia leh?” ci’n lamdang kasa peuhmah hi.
Lengtong Pauno’ Thusim Bang Ahiam?
Sian’ Sik Sauliim akihon ciang in ka lungsim sung ah “Hih pen kha thusim khat om ding hiveh aw” kaci khinkhian hi. 2020 kum March kha ni 8 ni (Sunday) Tonzang GAG biakinn ah phatna leh biakpiakna akibawlsan laitak in ka ngaihsut khak hetlo thu khat ka lungsim sung ah ong kihilh vat hi. “Lengtong Pauno’ lawhcinna hih la hang hi” ci’n tua lamal pawlkhat hong kilo hi. Lamdang salua kahih man in tuani tawntung tua la bekbek ka lungngai hi.
Azingciang (March 9, 2020) in U Pauno ka hopih leh “Thai ciang Shalom mawtaw tawh Tonzang hong pai ding hi’ng ei. Kimu ni ei” hong cih sawnsawn ciang in kituak bialbial lua mahmah ahih man in lamdang kasa mahmah hi. “Sian’ Sik Sauliim” lamna ah akihelkhate khaici manpha mahmah avawh gige ahih lam uh katel sitset a, tua thupha hong luanna la sung a lamalte amau’ suan leh khakte’ tungah tung ding cih upna nakpi in kanei hi. Tua ahih man in Sian’ Sik Sauliim a kizangh ding van khat peuhmah piakloh phamawh in ka ngaihsun pah hi.
March 11 ni (Wednesday) hong tun ciang in U Pauno tawh kimu khading kahih man in kalawp sim giugiau peuhmah hi. A ute inn ah nitak nai 2:00 pawl in kava pai leh na tungkhin ahih man in si le hing kimu kabang uh hi. Ka lungsim sung a hong kihopihna teng U Pauno’ tungah kagen hi.
Ama’n zong lamdang asak thu teng hong gen ban ah “Tu’n Tonzang ah puansawpna set 1 leh sum teng 3 ka tapa (a upa’ tapa Kai Sian Khai) in hong pia mawk aih ciang a puansawp set aleh puaksuk ding kaiveh” hong ci hi. Kei zong Coffee dawnna hai kop khat kapiak leh “Kei kia bek ka om lam thei gegu a kop khat nong piak sese pen thusuak khat om hingel incin lungdam ing ei. Ka deih mahmahte hilian ei” hong ci ahih man in ka lungdam mahmah hi.
A late’ tangthu pawlkhat hong suut hi. Tua lak ah hih “Lengtong Pauno’ Thusim” hong piankhiatna la vai zong hong suut hi. Hih la pen 2017 kum June kha sung in Malaysia ah aphuah ahih lam zong hong gen hi. A la thulu pen “Thupha Ngah Minam” ahi hi. 2018 kum October 15 (Monday) ni a Kuala Lumpur khuapi Chin Woo Stadium a kibawl “Zomi Khuado Malaysia 2018” ah asakna pan in ka muh ka zakkhak ahi hi. Tua asakna ah zong khawng mahmah in mipi in thangah mahmah hi.
Tua asakzawh kum 1 cinma in agah a atto pah ngiatngiat ahi hi. Ama’n hong genna ah; “Hih la na sasa le uh cin hong tangtung lel ding hi” ci hi. A la pawlkhat tangtung takpi ahihna tampi zong hong gen hi. Ih lai zong hong sau peuhmah ta in gennop tamlai mahmah sam naven a lamal tawh ka laigelh khawlbawl phot mai ning e maw! (Lamalte ama’ gelh bang lian a kong suahsak hi)
Thupha Ngah Minam ~ Phuak/Sa Lengtong Pauno
Zomi thupha ngah minam, Zomi Pasian zat minam, Ahau alian apil asiam Zomi hi hangh. Muhna tawh kalsuan hilo, Upna tawh kalsuan Zomi, Topa muang lametna tawh byfaith- bingfuuttt…
Kiimlepaama namdang te’n, I kianga thu-umlo te’n, Topa, Pasian a anei Zomite hi, Hongmu hong theitel mi te’n, Thupha ngah minamte hi, Hongcih leh thupha ngah Zomi ihi pan ding hi.
Zomi thupha ngah Zomi, Zogam thupha ngah Zogam, Zolei thupha ngah Zolei hong suahni ciang, Pupa’ theihloh siinggam ah, Sanggam meelmak vangkhua ah, Nuailuut’ thalkiat Zomite om nawnlo ding,…. Minamdangte Zogam ah, Hongpai hongzin honghawh ding,….Tu laitaka hong simmawhte hong tokaai ding,….
Zomi’ maipha mu nuamlua, Hong mai et nuam ki tuh in, Khat le khat ki hehsuah in Kapliang ding uh hi. Amen !!! Lungdam Ing. Mung Laan Thang (Tonzang, Zogam)
Comment piaknop aomleh...