COVID-19 leh Lungsim damlo ~ Pau Khat Suan
Gamdang pan a Kawlgam ciahte in hih COVID-19 lungno/hik gamdang pan ngah a Kawlgam tunpih cih i zaknop hetloh pong leh Kawlgam sung a omte in zong gamdang pan a ongciahte’ ongpuak hi ci a pumngawh leh hehngawh ngaihsut pen lungsim cinloh vai mahmah in ka ngaihsun hi. A diakdiak, US lam a omte’n US pan ngah (or) gamdang pan ngah cih i zaknop hetloh pong pen really something wrong sa mahmah ing.
Kawlgam bek hilo, koi gam koi gam ahi zong in inn a om, a ommuang milip, a symtom a om kei nak leh, a ban test bel gam khat beek om nailo hi. Tua kawmkal ah Kawlgam in test nangawn gamdangte’ kal phazo lo cihthu hibek hi a, upmawh theih ding leh a kihaih khia thei zawdeuh pen gamdang pan a ciahte hi masa ahihman a tuate ki test in, tuate a kimu masa hilel hi.
USA ah milip million 330 lak ah mimal bangzah ki test khin hiam? May be 1%? 2%? Hihzah a kilawh baih, leh kithei hak, a symtom lak paklo kawmkal ah a symtom nangawn a lah ma a a ki test leh a kimu khate a hampha hi zawtham hi. Ngahkha gige a ki test khalo, a symtom a lah hun ciang a pumpi in a lel lua ta mi tampi om ding hi.
Kawlgam pen Sen tawh gamgi saupi kimat kha ahih man in ngahbaih ding upmawh huai hi… cih pen ngaihsut phat huai hi. Sengam pen continent khat cia mahmah apha gam lianpi hi a, Wuhan ah mi tampi a nat laitak, a sih ziahziah laitak in Kawlgam tawh gamgi kizawn Yunnan Province ah report bangmah omlo hi.
Banghang hiam cih leh Wuhan pan ong kipat khit Sengam mundang a lawh ma in Singapore lawh khin a, Singapore leh Malaysia kinai mahmah napi Malaysia sang France – Spain & England lawh masa zaw hi.
A taktak in hih virus pen leitham a vak, huih in a puak hilo a, mihing pan mihing ah a kilawh ahihman in khualzin tam a, mundang tawh kizopna a tamna business cities ah tung baih hi zaw hi. Mundang gamdang tawh kizopna a tawmna mun ah tunglo hi. Tuahang mah in zong hih natna kidalna ding social distance a ki thupi gen penpen ahi hi.
Natna lungno/hik munkhat a tun khit ciang aban ah tua a tunna mun mite’ zia le tong in zai kilawh/lo, tampi lawh/lo cih sai penpen hi.
Italy in hihzah a a thuaklahna ahang pen a mite’ response zia hang ahi hi. US ah hihzah a a kizelhna zong tua mah ahi hi. Bangbang ahi zong in inn a ommuang khat sang in a vaksuk vakto, mi tampi tawh kimu, kithuah, milak kihel leh nasepna, midang tampi tawh na sepkhopna munte pan kilawh, kingah, kizel ahi hi. Tua hang a en i ngahlohna ding ahi zong in, a na vom kha giugiau i hihmawk leh midang i lawhlohna ding ahi zong in, physical distance (lockdown) a kisam ahi hi.
Kawlgam bel gamdang tawh kizopna a tawm mahmah pen pawl hiding ahihman in hih virus a ngah hak zawdeuh thei ding mah ahi hi. A taktak in, i ngahhak zong business hoihlo, gamdang tawh kizopna tawm… cihna hizaw a, a langkhat pan a zumhuai phialmawk khat hizaw gige hi.
A mau’ sungsuak a anei taktak Sengam Wuhan khuapi bek hi a, tua lo khuapi khuata a kipan gam khempeuh “import” mundang pan a angah vive ahi hi. Ahi zong in kuamah kawk a aituam mawhsak theih om tuanlo a, pum hehgawp pong cihbang zong om theilo hi. Virus ngahkhak pen ginatlohna hilo a, zong zumhuai beeklo hi.
A zumhuai taktak bel a ngahkha pum utloh pong leh i theihloh kal a midang a lawhkha i utloh teltal pong pen zumhuai zaw a, tua sang in a ngahkha ki test a positive gige thalnialna leh midangte a lawhsawn thei laiding a milak kihel teitei, thumanlo teitei pen lungsim cinglo cihna hi in, a zumhuai taktak ahi hi.
Kidop kikep ding nakpitak thupi ngaihsut ding leh midang in ei ong lawhkhak lohna ding ahi zong in, en a vomkha giugiau i hihmawk leh midang i lawhkhak lohna ding ahi zong in tuate thupi ngaihsut ding a thupi hizaw hi. Pau Khat Suan
Comment piaknop aomleh...