Aksi Meikhu a kilat simin leitungah siatna lian piang
Mang ten Comet a cih uh meikhu a nei aksi neelkai a leeng thei nam khat om hi.Mizo pau in simeikhu kici hi.Nam tuam tuam om in a minthang pen Halley’s comet ahi hi.A mu khia Edmund Halley ahihmanin ama’ min suangin Halley’s comet kici hi.Hih aksi meikhu pen kum 76 hal in hong kilang hi.Thuciamteh thei ten a gen ciangun aksi meikhu/neelkai hong kilat simin leitungah siatna lian tung nuam deuh hi.Tua ahihman in aksi meikhu kilat kum pen kumsia in ki ngaihsun hi.Aksi meikhu(comet) kilat huna siatna tung sate pawlkhat ngaihsun kik dih ni.
A kiciamteh thei masa pen BC 240 kumin kilang hi.Tua kumin Sen gamah tui khangin mi tampi si uh hi.
BC 164 ciangin hong kilang kik hi.Tua kumin Small Pox natna hangin Europr khuamualpi ah mi tampi si uh hi.
AD 66 kum in hong kilang kik in tua kumin Jerusalem leh Rome kido uh hi.Kum li sung vilvel kido jen uh hi.Mi teng khat val tham si uh hi.Jerusalem zong Roman ten susia gawp uh hi.
AD 374 ciang hong kilang kik leu leu hi.Tua kumin Huns ten Europe khuamualpi sim uh hi.Mi tampi that in khua tampi susia uh hi.
AD 451ciang hong kilang kik hi.Tua kumin Attila the Hun kici ten Gaul sim uh a, mi tulsawmthum val that uh hi.
AD 684 in ciam pel lo in hong kilang kik letlut hi.Tua kumin Eurasia kim tengah kha thum sung khuakheng(keu) hi.A khaicin te uh si mangkhin ahihmanin kialpi tung hi.Mi teng khat val bang si uh hi.Tua kum mah in Japan gamah tui khang leh zinliinna hangin mi tulsawm val si uh hi.
AD989 in hong kilang kik hi.Tua kumin England gamah gial tungin mi tul tampi si hi.Tua tungin a gil uh kial lua ahihmanin a tate khawng uh ne gawp uh hi.
Kum 1066 in a hun ngeina mah ah hong kilang hi.Tua kumin William the Conqueror in England sim hi.Mi tampi that in King Harold zong si hi.
Kum 1222 in hong kilang kik leu leu hi.Tua kumin Genghis Khan in Russia sim hi.A lamdang takin Rome kiim ah sisan guah bangin zu hi.Europe gamah zin liing in French kumpi King Philip II zong tuakum in si hi.
Kum 1456 in hong kilang kik hi.Tua kumin Turks ten Athen sim uh a, mi tampi that uh hi. Naples ah zinliing in mi tul sawm thum leh tul nga val si hi.Gan leh naupang a pawi tampi tak piang hi.Mun tuam tuam ah sisan guah bangin zu hi. Down’s syndrome vei sa a naupiang tampi om beh hi.
Kum 1682 in hong kilang kik.Tua kumin Astronomer Edmund Halley in na mu masa pen ahihmanin ama min pua suak hi.England a Donacaster ah zinliing in mi tampi si in inn leh lo tampi tak kisia hi.
Kum 1759 in Halley ii’ genkholh bangin hong kilang kik hi.Tua kumin King Ferdinand VI of Spain si hi.Leitung mun tuam tuam ah zinling, huihpi nung leh mual puakkham(volcano) om hi.Italy gama mual puakkham minthang Mount Vesuvius zong tua kum hi.
Kum 1835 in zong hong kilang kik zel jen hi,pongman zawzen vanglak.Tua kumin Egypt gamah ‘black death’ kici pulnatna tung hi.Mihing teng tampi pulsih uh hi.Chile leh Italy ah naakpi in zinliing hi.Mi tampi si a, inn leh lo tampi ki sia hi. Japan ah ‘Tidal Wave’ tsunami dan pian tung a, Florida zong Hurricane in nuai gawp hi.Nicaragua ah volcano piang zawlai hi.
Kum 1910 ciang zong hong kilang kik hi. Tua kumin King Edward VII of England si hi. Egyptian Premier Boutros Ghali zong ki that hi.Europe leh America ah a lamdang takin suicide ki behlap hi.Europe leh China ah tui khang hi. India leh China ah pulnatna ‘Bubonic plague’ leengin mi teng tampi si hi.
A nunung pen kum 1986 in zong hong kilang kik hi.Tua kum April kha in Chernobyl neuclear reactor puak kham in a nung ciang radiation hangin siatna piang hi. Sweedish premier Olaf Palme kithat hi. Phillipines ah Ferdinand Marcos leh Haiti ah BabyDoc Duvalier te a kumpi za uh kisuan khia hi.Tua kumin leitung bupah khuahun(climate) kikhek mah mah hi.
Kum 2062 ciang hong kilang kik ding hi.Bang siatna hong piang diam maw?
Pau Tun Thang
Comment piaknop aomleh...