A sawt nailo hunkhat lai-in, “Thupha ngah minam”ci-in tha I la tawmtawm hi. Tunhun leuleu ciang-in, Thupha a Hawmkhia minam” hi-ding’ ci-in I ki thapia nuamta hi. Taksalam a hipah hanhan keizong’ thu-ngaihsutnalam ah, khantohna hi-aa, a picinglam manawh Zosuante’ mailamding lawphuai leh hong thangahhuai mahmah hi.
Bul kician buukkician neilo, mipangbeel, tagah, genthei liangvai, miban zolo, mi simmawh, mi netniam leh etneu, cihbangin lunglen khuangaihhuai minam-in I ki bulh ngei hi. Gamngaihla, lunglenla-te sa-in, thuum in, tau in, I ki khimkhim mai hi. Huntawh kizui in, kikhial hetlo mah hi. A hizong lungkia tuanlo in, “Thuphangah minam hiding” ci-in tha I kipia veve hi.
Mi-te hong muhdan, hong etdan aa kipan, hong hopih,kikhawlhpihdan telta, ei dinmun telta I hih man-in, a ban I kalsuandan ding mutheita cihna hi aa, I khantohdan tangzaita cihding’ ahihi. Nidang lai-in tuate I telkei aa, kaltampi tak I khialkhinzo hi.
A sakhi tuinek in pan leeng, I minam buppi phial-in, hong ki paampaih aa, lungsim pumpi zawngkhaalngiat (Morale down) nading’ guu hong kipiakzawh khangtampi hita hi. Tua guu-in, I lungvaihlam na-ngawn zong hong phawk hong theisak lo, lunggimlelh-natnapi hong thuaksak in, a khang masasa hong veivial khinzo hi. Kalsuanna peuh, lungkia thakia in,misi lampai I banggai ta hi. Mit hong taw-gai sak in, lammaan kilak zawsang ding ki hamsa ta hi. Cihmawhluatlam zong theinawnlo in, nuamlohna dingpi khawng ah, tuikia nuihbang, maitaibang in ki nui-hiaihuaii kha theilai zen hi. Tua guu in, cihtakna leh gentelna (Moral characters) te hong susia in, lamdawt vive kizuinuamta a hih man-in, a bucing in kikhangto thei nawnlo hi. Huaihamna, kihatzatna, ei ciatciat ki-etneuna, kideihsaklohna, angsungbek-khualna cihbangte’n leitungthu bek hilo biakna sung dong-in hong tuamcip ta hi. Koi ah kalsuan matung’ zomah ding I hiam?
A hizong, dawihaa-vang kawmkal pan, neihman leh sepzawhman hi-lo in, mi te aa ding a piakhia, nasemkhia zong khat leh nih ki omom ta aa, angtanhuai leh ettehhuai mahmah a hihi. “A piate kidimkik ding” cih upnanei minam te I hihna dungzui-in, a maute’ cimawhzaw tuanlo-bek hilo, nuntaaknuamzaw cih, kimu thei hi. “Neilo in piakhiazolo, piakhiazolo in neilo(Mashihloh mahlu, mahlu loh mashih) hikei un”, ci-in Kawlte’ na kithu-hilh uh hi.
A beisa-in, sumbawlna I theih leh I septheih sunsun zong, na guuksep(Hmawngkho) leh khatvei kimang (Takha-saa) bekbek hi aa, angsungkhual sumbawlna lam hizawdeuh hi. Midangte phattuamnang’ genloh, I khang kikhomthei mahmah lo ahi hi. Tua pen, khanglui te’n “namtom hauh leh tuita khan” na ci uh hi. Namtom cihciang’ beh leh phung genna hipah zenzen lo hi. Picinglo cihna hizaw hi. “No mite, zawnna puazo napi uh cin, hauhna lelthei mahmah” hong kici I za ngei tek ding hi. Hauhna pen a hau taktak te sang’ a kihausak (bangmah neilo napi) te -in, ki pualah, kithuaklah mahmah theizaw hi. Hamsiatna tawh, hauhdan kisinnuam vive kihi thei zeel aa, nahaksa zaw thei gige hi. I hau I zawng zong, a diakdiak in Zosuante’ I theihsa zawndan mah kisin leeng, na puaknopzawk tuak hi.
Zawndan I kisin ciang in, lam-maan thu-maan kimuthei zaw aa, na-hoih zong kisemthei zaw kici hi. A khangto, a picing sumzong te’n leitung sumbawlna na-ngawn pen mi-te phattuamna ding’ mite’ nekkimpih theihding’ bulphuhhuai naci uh hi. Tuahi leh, sumbawl paaibawl zong nuam, dauzong paizaw leh sauvei kimangzaw naci uh hi.
Ei bek hilo, midang te’ phattuampih leh nekpihtheih sumbawl, paaibawl, nasep silbawl te masak kawm -in, khangthakte luahding kiim leh paam singkung lopate’ khual kawm-in leh, hauhdan sang’ zawndan kisinciat zawleeng, Zosuante’ lungtup, “Thupha a hawmkhia minam” tuibang hong tungbaihzaw tam?
Nantal’suan
Comment piaknop aomleh...