Tam amutheipenpa inzong alangkhatbek muthei ~ JK Kam
Ei muhna pen a langkhat bek na hi: Leitung buppi pen a bem a hih manin a langkhat ni a tan hun in a langkhat khua na mial hi. Ei adingin sun hun ni a sat mahmah hangin ih langkhat lam a omte a dingin zanhun na hizel a khua na mial mahmah hi. Na (substance)khat peuhpeuh pen ei muhna lam pang pan ih gen pen a phel langkhat bek ih muhna tungtawn ih gen na hi a, ih muh theihloh a phel langkhat na om lai gige hi.
Marlboro za tawn khat a bul lampan tung tawi dingin Marlboro cih laimal a ki at teng a mukim theipen dingin tawi-in en le hang a laimal tengin a zazial i golna ih muhtheihna a zaipen ciang huam aa, tua laimal teng tawh ih muhtheihna lam maitang teng dim hi. A langkhat ah, a laimal omlohna lampang pan en le hang a laimal omlohna tengin ei muh theihna teng huam khin a laimal malkhat zong kimu khalo leuleu hi. Tua ahih manin ei muhtheihna a zai penpen nangawn a langkhat bek na hi pan hi. Phelnih kigawm pumkhat hi pan a hihmanin ih muhtheihlohna lampang sang a zaizaw ki mu thei ngeilo hi.( Always less than 50%)
1. Ei muhtheihna lam bek mah man kisa
Mi kim in ei muhtheihna lampang tek tawh thu kigen in vai kihawm a hihmanin ei muh theihlohna lampang pan a kimu thute pen ei a dingin a khial/manlo in kingaihsun hi. Ih nih in mantuak napi hangin ih muhthu hong kibang nawnlo ahih manin ih genthu hong ki langpuak lian pah in ki tot kiselna dong piangto thei hi.
2. A lungsim thei lua ing
A ki it mahmah lawmta khat a hi a nupa kopkhat a hi zongin, ih thusim ih thutang khempeuh a kigenkhin in ih ki ngaihsun phial zongin mihing khat i lungsim khempeuh a dang khatin thei khin cih bang om thei ngeilo hi. Ih kikuppih khak thuteng ah ih muhna a kibat leh zong ih kikuppih khakloh thute ah kibang khinlo kha ding hi. Tua mah bangin hong genkhak thu tungtaang bek ah a lungsim ki thei thei a, hong genkhakloh thute ah a muhzia koici ding cih ih gen thei kei zel hi.
3. Kei man, Amah khial
Thu khat peuhpeuh ah ih muhloh, ih theih loh thu khat pen man kisa theilo a, man ih sak thu tungtang ah man hongsak pihlo te pen khial ih sa pah hi. Ei muhna danin ki deihkaih(multiply) tuak ih hih manin thu neuno khat zong thusia lianpi hong suakto thei hi. Man ih ki sak thu tungtang a thukhen pen eimah hipah ih hih manin khial ih sakte ih gawt nuam pah zel hi. Man hong sak pihlo khat a dingin zong ei a khial ki hi pah a, khial ih sak man a ih gawtna hong theih ciang a hehna hong khangin a zahnih in ki langneihna hong piang tawm ziau thei hi.
A langnih in koi ci mu khawm thei ding
Atung a ih gensa thute bangin mihingte ki kalsuan kha thei zel ih hih manin kilemna. ki thutuahna. ki pumkhatna cih a om ding a kilawm zahin om theili zel hi. Tua manin innkuan khat, khuakhat, pawlpikhat, minamkhat sungdong ah a kilawmlo zah dong in ki langneihna hong piang thei zel a, ki siatna a piang khit ciang ”kei khial ing ei” cihding hamsa kisa mahmah zel (Sorry seems to be the hardest Word)a hih manin ih ki it kik ding kilawm sa in deih mahmah napi hangin mimal a dingin a baih hetlo thu tampi hong om thei hi.
1. Midangte’ mit tawh ei ki en thei leng
Kisiatna khat peuh hong pian ciang ei lam tek ki dinpih a ki tawng i hih zah khat in, a mau lam pang pan zong a muhna uh thei pih le hang a thupitzawkna khat na om gige hi. Ih langkhatte muhna ih muh pih theih mateng in ih muhna kicing ngeilo ding na hi zaw gige hi. Tua a hih manin ih langkhatte thugen ngai gige in ,a ma muhna a man in san sak sin photphot in, a ma muh ding dan in ei le ei ki en le hang a thu kician pen mantak in ki mu khia thei pan hi. Liimlang pen ei maingatna lam nga sak le hang ih maitang ki mu theilo hi.
2. Kei hi leng zong tua ci kha mah ning e
Liimlang tawh ih ki et ciang bek in ih maitang a nin om ih muh theih pan mah bangin ei muhna tawh a ki lehbulh na lam pan ih ki et theih hun ciangbekin ei le ei hihna nangawn a ki mu siang thei pan ding ihi hi. Tua bang a ih ki muh theih hun ciangin ei muh masakna, ih ki siatpih thu pen ei a ding bek a man a hih lam kiphawkin a ma muhna lam pan ei a khial gige ih hih lam ih ki phawk thei pan ding hi. Tua hun ciangin a ma a ding in ei a khial ki hi ta a hih manin a ma hong gen thu teng pen ong gen ding a kilawm a hih lam ki mu thei pan hi. Tua a hih manin ”kei hi leng zong tua ci kha mah ning e” ih ci thei ta in, a mah bek ih mawksak nawn kei ding hi.
3. Khat le khat kitelpihna
Ei muhna le mi muhna pen a kibanglo na hi mun zaw tham a hih manin ih muhdan tuak ki gen siang kha thei lehang, a lang le a lang gawm pumkhat a suak pan mah bangin, ih thupai zia lawng khat hong suak thei pan ding hi. ”Ka lawm in hong telkhial kha inteh” ci a ih ki gen kei khak a leh tua thu sang a siahuai zaw ki langmuhna hong piang tawm thei ding a hih manin thu khat, vai khat kikupna khat peuh a om ciang ”kei muhna hi dan hi” ci a lungsim siang tak a ih pulak khiat theihna in khat le khat ki telpihna (transperancy), ki maingapna leh ki itna hong khangsak hi.
4. Lungsim kikumlo mi thahat 2 sangin lungsim kikum mi thanem 2 hatzaw
Lungsim sunga om thute siangtak a ih kigen ciang a ih thu a taangzai zawin ki muthei pan a, ih ki-itna zong hong khangsak lai hi. Lungsim kipia lo in ei bek thutawh ih gamtat leh a hatpen pa ih hi phial zongin lungsim kikum mi thanem 2 te-in ei sangin thahatzaw kha ding uh hi. Ih thu a langkhat a hong muhsak thei dingte kiangah a ma muhna dan dong siang thei in, en zong ih deihna gen siang thei hi le hang tua thu tawh kisai a siangtak a a telkhin ki hi pah in ki telkhiahna ding om nawnlo ding hi.
Tam a mu thei pen pa in zong a langkhat bek mu thei a hih manin ih langkhat lam pan a ente khat tawh ih muhdan ih gawmtheih hun ciang a vek in ih mu kim thei pan ding hi. Tua in lungsim ngaldona tampitak zo ding a hih manin ih minal nuntakna panin gam le lei le ih minam sungah Khazih mel hong kilang ding hi.
(Ka mimal muhna hi in, ih mikim ading deihhuai ka sakna tawh kong khah khiat hi a mimal ki cihnopna kihel lo hi) JK Kam (ITNA LEIBA) B.A (Hons.) M.A, Yangon University
Comment piaknop aomleh...