Kongit hih lai asim gam ma kai khempeuh te aw,
Zomi cih tawh kisai lai ki-at te a vekpi phial mahin ka na sim hi. Pasian in hongit in, ei Zomi te ki pumkhat in, mi theihtham ding a ih om ding hong deih sak ahi hi. Ei zong minam vai ah khutkhat tawi khekhat khai bang in diamdiam, liailiai a, ih nuntak ih khuasak theih na ding, lungsim thak hong neisak tuam hi cih kei muh na hi.Ih lungsim ih ngaihsut nate gawmkhawm in kipum khat hoh ni.
Mi nam ih cih pen sisan leh ngeina kibang zaw deuh teng minam khat ih hi hi.Kampau, teen na mun, suahna mun tawh zong ki sai khinlo hi USA ah a teng masa Zomi te tate USA ah na suak in Zokam zong pau thei nawn lo hi. A hi zongin, a nu leh a pa Zomi a hih nak leh a tate zong Zomi mah hi mawk hi. Kawl te nupa khat in Tonzang ah a hong neih uh a tate pen Zomi cih theih na om lo hi. Koi koi ah om ta leng ih Zomi hih na pen bei thei lo a, zumpih luat na ding zong om lo hi.Va aak zong utong a suah nop hang piang thei sam lo hi.Sim a suak Zo a piang cih tawh en loin ih sisan leh ih ngeina te tawh en zaw a, ihzak ngei thukhat peuh tawh vai thupi te khensat pahpah se loin Minam khat hi hang maw ci tawh, nangdeih keideih cih bangin gengen se loin ih zatzat sa mahzang phot leng cih hong taang ko ing.
Mi thupi leh Nam thupi ih hih theih na dingin minam dang ten hong sepsak theih bangmah om tuan lo hi. Ei leh ei mah ki pumkhat a, ki puahpha a ih minam ihgam leh ihlei, ei mah in, thupi sak in, pahtawi in, ih tawisan leh ih Zomi te minam thupi ih suak ding hi. Minam thupi a ki ci peuh mah in a Minam ngeina La , Laam, Puan, Tumging,Biak na, naumin phuahna leh kiten nate cih, a mau ngeina te mah uh kem in zang uh hi. Ei Zomi ih pu ih pa ten zong ngeina hoih tampi na nei uh hi. Tua ih ngeina te ih om na peuhpeuh ah ih theih bek hi loin, ihzat, ihkep ding thupi hi. A diak in Zo pau, Zolai, Zo puan, Zo khi, Zo an, Zola, Zolaam,Zokhuang, Zam, Sialki, Tulit, Guasem, Phit, Dakbu, Daktal, Mokipi na leh Mokileina, Naumin phuah na, Tanu/ Sung/ Innpi sagawh, sunsiah bawl, Tukzu khawlh, Sialsawm, khuado pawi, Sih vui na, Zuhawm sa hawm, Inn sung panmun/ Phamawh/Inn dawng ta, Biak na, Zomi te pau nak, Zomi te lakam leh pi leh pu ni leh gang ci-a ih kisap zia cih te pawl pen ngaih sun sun leng thupi sem sem hi. Khiat na nei leh “Thupha” san theih na lampi te na hi mawk hi. Puah tuak te puah pha leng, amunleh a hun zui in Pasian biakpiak na mun te ah zong ki lawm tak in, azang zang zong ki om ta hi. Tu hun ciangin ei Zomi te minam dang te tawh kitengkhawm in zi leh ta ding in kila ta ih hih manin Zomi ten mipi lungsim nei in thukhual a,pilvang tak leh u zaw lungsim tawh, mi deidanlo bek hi loin,minam dang te naleng Pasian tawh kop a, ih huaizawh ding thupi hi. Ih Zo kam leh Zo ngei na te minamdang ten zong thei bek hi lo a, hong zat pih theih na ding zong ih ngim khawlh ,ih tup khawlh ding a hi hi.Ih Zo ngeina te leitung mun khempeuhah khua vak bang a ih tan khiat sak ding ahihi.
Ei Zomi te sungah laipil, azalian, miciim,ahau,asiam,lai thei lo,a zawng, ahai, apillo ki om a, ahi zong kisimmawh theih na ding om tuan lo hi.Laipilte leh azalian te pen a dang ten ki ban zolo mah ding hi. A hi zongin amau tepen a pianna uh Zogam lamah sawtveipi om khawllo uh a hih man in, khualam a om, lai thei/ lai theilo mi ciim pawl khat te sang in ih Zongeina leh Zola, Zolaam te ki cian takin theilo, tel lo zaw kha mai ding uh hi.Gam leh mi nam it na zong ki bang lo kha thei mah ding hi.Mawhsak kei ni.A zawng leh ahai ih om manin zong khat leh khat ki zahtakna ki thupi simna hong om to veve hi. Minam vai leh Zongei na tawh ki saiin ih biak Pa Pasian in hong om pih hong makaih dentheih na ding leh,ih ngim ihtup nate ih tang tun sak zawhna ding in ih GZA makai te ading zong thu ngetsak ni Biaknalam, Kha lami bek ah hi lo in,Minam vai leh gamvai ah zong hong makai suakzo ding uh hiam cih, ki kup pih ding thupi kasa hi. GZA makai ten Gam leh minam a ding bang sem uh hiam ci-a ih muan luat man a ih lai at te zong a mau a ding in a thuak hak lua khat zong na hi thei kha ding hiam? Ih mi ten hong muang cia na nuam ding uh maw ? .A mau pen mipil Biakna makai siamte ahi uh hi.Moses bang a, a khut uh a na sang lap zawh det theih na ding uh a thupi pen ahihi. Kawl ten Tamaa acih uh Batazi tamaa ( Biakna siam) Lettamaa ( Khutsiam) Bawlung tamaa ( Bawllungsiam ) Nainganzi tamaa (Nai nganzi lam a siam) cih bang in na gen hi. Nainganzi tamaa honkhat ei Zomi te sungah ihneih ding thupi ka sa hi.GZA ( Biak na lam ), GZA ( Nainganzi lam ) cih bang in nei a, khut kilen a na hong semkhawm ding uh maw?, Tu a bang mah a kipawlna khat mah nei ding maw cih ngaih sut huai hi.Nainganzi tamaa lo pi minam vaileh gam leh lei vai ah makai a, ih neih ngeingei leh ih Zogam leh ih Zomi te vut leh vai ih suak kha ding hi. Biakna makai pi te ngaih sut na zong dong ni.
Tua a hih manin ih gam leh minam vai ah hong makaih ding aki piakhia ngam kua teng a om diam? A ki pia khia ngam a om leh a nung zui zo ning cin ei ih kipia ngam diam? A manlang in ngaihsun ni.Thu taktak tawh ih kalsuan sawm leh gentuak te gen a, ip tuak te ip ding hun hi ta hi.Sung thu pua thu neih huai hi.Ih ngim ihtup bang hi a,bang cisep ding ,kua teng in sem ding a, koi mun ah sem ding cih dong ngaih sut hong kul ta hi. Kumpi lampan bang gel a,Min dang ten bang ngim na nei a bang sep sawm hiam cih theih kul hi. Zogam bup (Khamtung gambup) Mizo Ram, Manipur State leh Naga Land dong kipumkhat ding cih ngimna a om kimlai ei leh ei, unau inn kuan khat ,vengkhat pam khat pipi, an khing an sa a ne khawm kimlai Vikkheh, takkhek ci a, ei leh ei ki to to, ki mawh sak sak leh ki kawk kawk hun hi nawn lo hi. Galvan / galkap tampi neih zong thupi mah hi, tua te sang thu ngaihsut siamna, ki pumkhatna leh Pasian muan na in gualzawh na hi thei zaw hi.” Kua tung ah ei ki koko a, kuan hong sep sak ding hiam?. Ih lai at at te koi lai ah tung, kua in sim a, kua in na khensat ding hiam? Huih lakah mang thangsak lel ding maw?
(Ka sepsa leh katuahkhak thu tampi te ka ngaihsut kik teh gamlehlei, a it te leh lai at at te kong pah tawi na in ngaihsun khol lopi in hih lai hong at kha ka hi hi. Khialh na a om tampi te ahoih lamin nalak sak un)
Suum Do Thang
2012-09-21
Comment piaknop aomleh...