Leitung a lumlet nuntak khuasak zia ~ Khup Lian Thang
Leitung mimal 210 Million tungah gup khiatna thu a pulak khia a tangko ngiat, ama hangin kum zalom 20 sungin leitung bup kha lam khanlawhna hong tungsak khat om hi. Amah pen Billy Graham hi-in kum 99 acin khit, 21st Feb, 2018 ni-in a tengna inn pan in lungkim huaitak in ong nungsia ta hi. Amah aom nawnloh hangin ama sepna, ama thu leh a ma lungsim puakziate leitung bei dongin a ki genden ding hita hi. Ama khan sungin a sepkhiatna, kha mangthang a matna, genthei haksa te a dinpihna cihte pen gen ding hileng a kigen zolo ding zahin tam mahmah hi. Thudang ta kei leh, America te President 33rd na Harry Truman (1945-1953kum) hun lai pan in a 44th President Barack Obama (2009-2017kum) hun dong, President 12 te tawh tu khawm khawlkhawm in mau te ii khalam taksa lam ah a thu dotpi or pa bang in nei ngiat uh hi.
Tua hangin amah pen US President te’ Pastor pa bang kici liang hi. USA gam makai hizah ii thupi asak leh a zahtak dan pen, gam lianpi khat ii lungtang pi om khempeuh in a zahtak mahmah amah dan mi pen leitung pianzawh amah bek hipan hi. Amah aki vui ni in atapa neu pen Ned Gramham in thu hong gen a, apa nuntak khuasak zia, apa’ thupi asak thute apa in anuntakpih thu laigil thum hong gen khia hi. Ned Graham genna ah, “Ka pa in leitung anuntak sungin a khutlet a nuntak pih vivel thu thum om hi. Tua pen F.A.T ahi hi. F-Faihtfullness (citakna leh muanhuai), A- Available (ki piakhia zo, mite aa dingin nungta), leh T-Teachable (ki niamkhait in mite ngaisut piakna mang, amah theipen ahihlohna tel), hih thuthum teng nei hi” ci-in pahtawina na gen hi.
Cihtakna leh muanhuaina (Faithfullness)
Billy Graham pen ana asep ih biak Pasian tungah citak mahmah hi. Leitung bup zel in aminthang mahmah laitak in ze-etna tampi na tuak hi. A kum 31 acin laitak in a mel hoih in, thugen siam mahmah ahih manin Hollywood ah limlahna akizaih dingin sum alom a tang tawh kicial hi. Ama dawnkikna ah,”Nong cial uh Sum tampi tawh, hih limlahna (Movie) ah Pasian thu gen ding ka hih leh bel ut mah ning” cih san hithiat hi. USA President te zong tawh kikhawl khawm ki it mahmah hi. Khatvei President Lyndon Johnson in ah “Billy aw, tu aa ken ka makai sep hun amanteh nang hong kithawi in, mipi tawh kisai vaihawm ding khempeuh ah ken vaipuak hong la ding hing, nang aa dingin na ong sem ding hing” ci-in na zol ngei hi.
Bek thamlo in President Richard Nixon in USA kumpi nasep ah, na deih bangbang panmun hong ngen in, nang aa dingin mun khempeuh awng hi ci ngiat hi. A diakin Isreal gam ah US gamte’ tangmi dingin deih mahmah hi. Ahih hangin Billy Graham in, “Kei pen Pasian in ama nasem dingin hong sam hi. Lungdamna thu a tangko dingin Pasian ong tel ahih mah bangin tua bek kei nasep ding ahi hi” ci-in pilvak leh huaiham hetlo in na nolh kik thei hi. US gam, Texas State aa Billianaire khat ahi H.T.Hunt acih pa in US President dingin kong muang mahmah hi. President kidemna ah nonglut pongpong leh US$6 million kong pia ding hi ci-in na panpih sawm ngei hi. Ahih hangin sum leh pai, min leh za, minthangna leh vang neihna cihte sangin Pasian tungah cihtak ding, Pasian aa dingin amuanhaui atapa hih ding na telzaw hi.
Mi khempeuh phial apuk theihna ahi numei tungah zong amah na puk vetlo hi. Ama zum khan sungah ama nuai a na sem numei te or lengla numei te tawh kimuhna ding thu aom ciangin, a zum kongkhakpi khak lo-in honsa in koih lian hi. Tua bangin apuk lohna dingin a lungsim tawh a khensat ban ah pilvang takin a sepna tawh kizui sak pah hi. Ama pawlpi leh a pawlpi mite tungah cihtak mahmah a, a innkuan pih a zi a tate tungah zong citak hi, a nasepna ama makaih kipawlna tuamtuam te tungah citak leh maunhuai takin makaih den hi.
A ki piakhia zo den lungtang nei in (Available)
Leitung bup theihin aminthang mahmah hangin, thu gen ding leh vaikhat peuhpeuh tawh akisap ciangin a neu alian amun leh amual en selo in hundang tawh a kituah kei nakleh hanciam in pai veve hi. Lei-mong dongin khualzin kawikawi a, leitung gam 100 val bangah khual zin in, Cialpi (Crusade) lianpi bekbek 417 vei (aneuneu kihel lo) bang bawl zo hi. 1957kum, USA gam, New York khuapi Madison Square ah a cialpi bawlna bangah, a khawlhun atun hangin mipi te a dingin kisam sa lai lua ahih manin a cialpi zom toto a, nipi 16 sungtak kizom to suak hiau hi. Amah mah kipia khia zo ngiat hi. Hun-bit aa ana sep kum 58 sungin mimal 210million tungah gupkhiatna thu gen khin zo hi. Ama patsa Billy Graham Evangelistic Assocaiton (BGEA) ci-in TV, Radio, On-line, World Wide Picture bulphuh na tawh leitung mipi ii 30% (2.5billion) tungah Pasian thu tangko khin zo ta hi.
Gam sung bawina tuamtuam aom na ah zong, a phelh dingin ki cial theizel a, US kumpi semte a dingin a kisap leh a kisap hunhun in thungetsakna thapiana nei-in hanciam in pai tanghtangh hi. A pawlpi mite, a nasep pihte’ haksatna te puakpih in, ama tungah lungsim gimna athuakte in a sungkhiat’ thute hoihtak in ngaihsak leh tha pia hi. Thanem mite thathak guan a, lungneu mite lametna guan hi.
Lungsim nem, aki hilh thei, a kisak thei tungman bang hi in (Teachable)
Billy Graham in cialpi bawlin khaul a zin zawh nawnloh khit ciangin thu ki dong a,”Sia aw, tuni in leitung bup ah nang hangin kikhelna tampi piang, nang mahmah zong thuman takin nungta in mite aa dingin limpha hi khin. Tu in nang ii maban te lah na nugnthuap te in zom toto in khangto semsem hi. Hih dinmun ciang na tun khit zawh buang in na nuntakna ah hi ci zaw leh cih om kei in teh maw?” ci-in ki dong hi. Ahih hangin ama dawnkikna pen upmawh huai lo in lamdang kisa mahmah hi. Bang ci dawn hiam cileh ,”Ka nuntak sungin ka thugenna ka cialpi bawlte khiam in, Pasian thubu LST sim in tampi kanbeh sinbeh lungngai beh zo hi zen leng maw ci ci ing” ci-in dawng kik hiau hi.
Amah leh amah kicing kisa hetlo, tampi sinbeh kanbeh ding anei lai hing a ci hi mawk hi. A tate khat in,”ka pa pen lungsim nem in, ama tungah ngaihsutna akipia te hoihtak khinkhai in ahoih ding ahih leh sangsiam pah hi. Na khat peuhpeuh ah mi khat peuhpeuh sangin a theizaw apilzaw in ki ngaihsun ngeilo hi. Tua ahih manin zong mite thuhilhna ngaihsut piaknate a sang thei ahi hi. Bek thamlo inteh leitung kikhelna hangin thuthak sinthak ding tam mahmah ahih hangin hanciam in kan beh sin beh den in leitung khuahun kikhelna, mi hingte thungeihsutzia kikhel (philosophy) te zong pil vang takin kan den hi” ci in gen hi.
A tunga Billy Graham ii nuntakzia thute khan vei min 5 sung bang lungngai kik dih ni. Anuai kong at ding te simsuak nailo in lungsim daitak in na lunggaih kik ding ong zawn nuam ing.
1) Citak thuman in muanhuai ni. Ih biak Pasian tungah citak ni. Ih nasepna ah citak thuman takin sem ni. Seppih lawm leh gual pi leh pute in ong muangngiat te ihih nangin hanciam ni. Ih Company ih nuai aa nasem te it leh muan makaite hih ding hanciam ni. Ih makaih kipawlna, ih pawlpi, ih kipawlna khat peuhpeuh ah, nungzui mipite’ aa dingin muan leh suan ih hi takpi hiam cih ei leh ei kisit kik ni. Sum leh pai tawh, neih leh lamh tawh, min leh za tawh, vai tuamtuam hangin ze-etna ih thuak ciangin ih puk kha hiam? Ih innkuan pih ih zi leh ih tate tungah ih citak hiam, amaun huai innkuan lutang, Pa, Makai ih hi takpi hiam?
2) Hanciam in kipia khiazo ni. A kisapna mun ah ih tha le ngal te sitlo in, ih ki piak khiat zawh ding hanciam ni. Ki pia khia cih ciangin kisawlna hilo in ei le ei theih tawmna tawh, ih sung lampan hong paikhia (Proactive) lungsim puakzia ahi hi. Pawlpi sung le minam vai sung, kipawlna khat leh khat kizopna, leh ih kihelna khat peuh peuh ah a kilawm akituak in, na sunglam pan sawlna leh ei ma theih tawmna tawh thalawp takin kipia khia ciat ni. Ih hunte hoihtak zek siamin zi leh ta , ih innkuan pih ih nu leh ih tate tawh hunnuam zangni, a thupi masalo ih buaina te tawmvei nusia in ih innkuan pihte aa dingin ih hun pia ni.
Amau aa dingin kipiakhia ngiat in. Apple bawlkhia pa Steve Jobs in asih kuan ciangin “Leitung ah sum leh pai thupi masa pen lo hi. Tua sumte sangin mi khat peuh phattuam pih ding na hoih sepna, innkuan kim in nuikhawm lingling aa ankuang umkhopna te thupi zaw tham hi” na ci hi. Hih bang kipiak khait nate pen abaih ding abat hangin mi khempeuh in a kisem zo hetlo, ih theihloh kal aa ih kheng khak ih nelhsiah khak thute na hi mawk hi. Hoih tak lungngai kik ciat dih ni.
3) Lungsim niamkhiat kawm sa in, sinbeh kanbeh in ahoih ngaihsutna hong kipia te sang siam ni. Billy Graham pen ama zuih lampi ah, amah dan dinmun pen asang pen hita hi cih theih ahi hi. Amah nangawn in leitung ah akisik pen LST asin ding zah in sim kisa nailo hi mawk hi. Lamkhat pen sinnuam theinuam lai, thuhilhna ngaihsut hoih piakna te, pilna thu theihna tuamtuam te sin nuam mahmah lai hi cih theih ahihi. A kan ding asin ding tam lua lai hi cih thei hi. Ei te in ih sin lai ding a tam danding bel gen vetloh cih ding hi mai hi. Ei mimal kimciat in, ih nasepna ih sangkahna te ah, ih sin thute kicing cih omlo in hanciam in ih sin behbeh ih kan behbeh ding thupi hi. Zomite ih ih lelh mahmah pen in ngaihsut piakna, thuhilhna cihte ki zahdah mahmah pong hi. Billy Graham nangawn in anuai aa a tute gual in apiak ngiahsut piakna te sangin, akisam aom leh amau tungpan sin behbeh lai hi.
Tu lai leitung khuahun lunzia diakdiak ah, khantohna pen manlang mahmah ahih manin ih sin ding ih kan ding pen a om toto ahihi. A kumkum in leitung khuahun leh gamte gamvai khuahun luanzia te kikhel to ziahziah mai hi. Ei hun lai aa ih theihna, ei theihsa gam leh minam vai ah ih paizia te, biakna pawlpi ih makaihzia te bek bulphuh in “ko hun lai” cihcih theih om nawnlo hi. Mite ngaihsut piaknate ahoih ahih leh ih sang ding ih zat ding ahi hi. Ei theihna in a cin zawhkei leh a theite a sinte a siamte dotding ahi hi. Zumhuai hetlo hi. A theilo pipi a siam lo pipi aa sepna pen ih ei sang a theilo zaw ih mipite ih nungzui te ih makaih ih tuuno te , ih innkuan pih ih tu ih tate’ lam a khialh na dingin apaipihpih suak ihih man in lauhuai mahmah hi.
Tua bangin ih kicin lahna te hangin, ong kipia ngaihsut piakna te sang zolo in ih heh a, “a theizaw ten sem un” ih cih lanlan laisiah pen a ki phasak mahmah ihihna ih kitheih ding kisam hi. Tua bang lungsim puakzia in khantohna sangin kiamsukna lam hong zuatpih zaw lai ding hi. Ih lungsim te nemsak in daisak ni. A hoih lam a ngiahsut piakna te lungdam takin sang siam ni. Sinbeh kanbeh ni, mite muhna ngiahsut piakna thupi sim ni. Leitung a lumlet nuntak khuasak zia tawh kalsuan kipan ta ni. Lungdam, Khup Lian Thang Ref: The Reason for my Hope, Billy Graham
Comment piaknop aomleh...