Gamgi le Christian Upna Kido
(Border against Christian Faith)
Gamgi cih kammal ihzak ciangin, ihlungsim sungah hongsuak thu in, gamgi khenna , leitang gikhenna, innhuang gikhenna cihbangin ihphawkhi. Ahizongin, tuate sangin atangzai zaw in ih etciangin, ‘Gamgi’ cih kammal in thutampi huamin, latampi henhi. Tua thutampi te sungah, bang Gamgi te in tuhun tulai takin, ih Christian upna hong nawngkaisak in, bangci bangin hong susia theihiam cih aphawkhuai mahmah thu ahihi. Gamgi (Kigi) cih kammal pen gamvai (political term) tawh gen hileng, gending sutding tangzaitakin a ommah bangin, upna kammal tawh ihgen ciangin zong tua bangmah in hongtangzai hi. Gamgi (kigi) cihciangin, atomno khat in genleng kikhenna, kideidan na cihkhiatna nei hi. Tua ahih manin, sihna hongtun ciangin, gi bangkhen ta dingmaw ci in, luankhi nul in ihkap hi. Cihnop na in, sihna in ahinglai te leh asi mi nu/pa gamgi hongkhen in, khawlna kikhat theinawn lo, lenna kikhat theinawnlo in, nek nekhawm thei nawnlo, dawn dawnkhawm thei nawnlo zahdongin, asi leh ahingte kikal gi hongphut hi. Hun zangkhawm thei nawnlo, tongkum khawmthei nawnlo, nuikhawmthei nawnlo, zaila awikhawm thei nawnlo in sihna in ei leh asi mi nu/pa kikal ah gam nih hongsuah in, gi hong khenhi. Tua ahih manin, gibangkhenna hongtun simin, ihtuak sialsial in, ihthuak sialsial in lainat natawh khitui luangin, ihnunna leh ihpianzia te lamdang sa in, hidan maw leitung nuntak ci in ihthum hi. Tua in sihna in ahi a, athu tuamtuam hangin, ih it mahmah ih ngaihmahmah minu/pa tawh bangthu bangthu in ihki khen ahi zongin, gi hongkhen ahih manin, lungsim natna, dahna, lunglengna, khua ngaihna le khitui luanna tawh thu ihkhup tawntung hi. Bangzah in khasiat huai hiam? Tua ahihman in ‘Gamgi’ i ci a, ‘Kigi’ ahi a, ‘gi’ i ci ahi zongin hibang kammal te in, kamnamtui ahih lohna thu ihphawk semsem hi.
Tua hi leh ‘Gamgi’, ‘Kigi’ le ‘gi’ cih te in ei Christian te upna tawh bangci kithupuak theihding a, bangci kithupua lo thei hiam cih thu in athupi ahihi. Lamkhatpan in gen leng, ‘Gamgi’ ‘Kigi’ cih kammal te in Christian upna tungah bangci bangin gualzawhna la in, koici bangin Christian thu ummi te zothei a, tua gamgi ah Christian te bangci nuntak in, bangci kizop uhhiam cihthu athupi ahihi. Adiakdiak in ei Zogam le Zomi (Zomi context) Christian te adingin bang ‘Gamgi’ ihmu thei dinghiam? Tua ‘Gamgi’ bangci ihkantan zodinghiam? Bangcihleng Gamgi neilo Christian upna innpi, Christian gam (gamgi omlo Zomi Christian gam) ih suah thei dinghiam?
Tu in ‘Gamgi’ ahih kei leh ‘kigi’ cih in nisim ihnuntak na ah bangkhiatna teng neithei hiam cih ih en masa dinghi. Gamgi/ kigi cihciangin, kikhenna, ki deidanna, kizop theilohna, hi in, nang le kei hongkhen thu leh na, nang le kei hong kizomsak theilo, hong kithupuasak theilo nuntakzia ngeina te in nang le kei kikal ah gamgi/kigi hong suak hi. Zomi te in Pasian minam, thupha ngah minam hihang ci in, thu in genin, la in ihsa hi. Himah tase leh gamgi tampi ihnei veve hi. Minam lungsim gamgi, beh le phung gamgi, khua gamgi, sum le paai gamgi cihbang in ih nei a, tua gamgi te tungah Christian upna tawh gualzawh ihsawm sangin, tua gamgi khenna te zangin Pasian apau lap kitamzaw hi. Banghangin tuabangin gamgi kantan lo in, gi khenzaw behlap ihhiam? Minam khualna, beh le phung khualna, sung le pu khualna thute hang ahihi. Pasian thu leh gupkhiatna thuhang hi lohi cih thu kimu thei hi. Ei Zomi te pen, khanglui laipek pan in, akhuakhua abehbeh in khuadawi behdawi nei in, eimau aituam ciat paai in abia te ihihi. Christian hongtun khit kumza cingval tase mahleh, pupa te khawdawi, behdawi nei in, amau aituam tek abiak hun lai uha alungsim te ih paaikhiazo naikei hi. Hih thuhangin, behkhat pawlpi khat, khuakhat pawlpi khat ihphuan khia phial ta a, Zomi Christian te pawlpi min in gibang hongkhen in, tua gamgi ah lungsim siangtho thu ummi, thuzui mi tampi te in puuklaawh in, sihlawh thei uhhi.
Christian upna in gamgi nei lo, deidan neilo cih ihkhuak in thei hina pi in, nisim nuntakna ah, pawlpi min tuamtuam hangin, kideidan na, kikhen na, ki totkisel na thu te ihza a, ihsin a, ihthei hi. Hi thu nakpi in lungngaih huai hi. Aki it mahmah nupa kalsung nangawn gi hongkhen thei thu in hi thu ahihi. Minam tungah akinga lo, beh le phungtungah akiphut lo, sung le pu thu ahilo Pasian thupen tua gamgi te zangin gi ihkhen a, gam tuam leituam ihsat nop man in, Zomi te ihkilem thei ngei kei hi. Christian upna in leitungvai gamgi/ kigi cih khempeuhte tungah gualzawh na ala gupkhiatna thu ahihi. Pau kibatlohna, ngeina kibatlohna, minam kibatlohna, beh le phung kibat lohna te khempeuh ( cf. Piancil 11: 1-9, Sawltak 2, ) in ei Zomi Christian te sungah kigi hongphut nawnloh nading khangthak momno Christian te ih hanglung ciam in, ma ihpang khawm ding hi.
Rev Fr Damian Dal
(Nimdildial)
Comment piaknop aomleh...