Arakan lungtup leh ULA/AA
Arakan Army (AA) I CIH – AA cih pen tunai hong thang vangvang min khat hi. A pakta mahmah mi a tam bangin a mudah mahmah zong mi tawm lo hi. A phatphat a tam bangin a gensiasia zong tampi om hi. Bangbang hi leh a minthang vangvang AA hong suak hi.
1947 kum pan kipanin Rakhine gamah hiamtawi a Kawl kumpi langpanna pen min tuamtuam pua in kipan khin ta uh hi. Pawlkhat bei vingveng a, pawlkhat thanemcip hi. A tawpna ah hong minthang AA pen tu-in amah leh amah in hong ding khia to zo ta a, mi tampi in thei ta uh hi.
2009 kum April 10 ni-in KIO/KIA phualpi Laiza khuapi pan hong kipan Arakan Army pen Pu Htun Myat Naing leh Dr. Nyo Htun Aung te in mi 30 a phalo khangno gam it mahmahte tawh hong pankhia uh hi. Mihing tha om lo, sep zawh zong nei nai lo ahih manin kuaman thei lo hi. Amau teng hanciamna tawh 2015 ciangin AA pen Arakan mite sungah min hong ngah mahmah ta hi. Arakan mipite thapiakna ngah mahmah a, mihing ngiat zong AA sungah kibehlap ziahziah uh hi.
Tua mah bangin galvan zong Arakan gam sungah 2015 panin nawn nawn ta uh hi. Tua hangin Kawlgalkapte tawh zong kikap kiaukiau ta uh hi. Galvai bek hi loin gamvai a van dingin United League for Arakan ci-in 2015 kum mahin phuankhia uh a, manawt mahmah uh hi.
2017 kum ciangin Arakan mi Galkap training zo sitset mi 5000 bang pha ta uh hi. Kachin gam lamah training kawm galdo kawmin a om laitakun Arakan gam sung mahmah ah Galkap leh galvan tampi tun khin ta uh hi. 2018 bei kuan ciangin India leh Bangladesh gamgi zul teng leh Paletwa huam sungah AA galkapte 4000 bang om uh hi, cih thu thang hiauhiau ta hi. 2019 leh 2020 sungin Kawlgalkapte tawh nakpi in kikapna hong piang hi. Paletwa gam panin Arakan gam leilu lam dongah kikapna kizom suak hi.
Kawl galkapte in zong nah-pah-khah, dah-sah-kah, sah-kah-sah 3, vekpi gawm tatma 5 bang kigawmin AA te sukbei ding kipan uh hi. Leilam bek hi loin van lam tawh zong nakpi in do uh hi. Tua bek tawh hi loin tui galkapte tawh zong a thaneih zahin do ngekngek hi. Tawm vei sungin beisak ding, a cih uh leh AA lam pen bei dek lo bek hi loin kibehlap zawsop, thahat zawsop hi.
AA leh Kawlgalkapte kidona ah mi bangzah si, cih kuamah in teltakin a gen loh uh hangin Galkap a tul a sim si dingin ki-ummawh hi. Kum 2 kim kidona sungah civil mi 300 val in sihlawh uh a, a liam 700 bang pha hi. Khua tampi in beilawh hi. Inn tul tampi kihal tum hi. Galtai bekbek tul zanih pha to hi. AA tawh kipawl hi, ci-in a ummawhte uh Terrorist – ngongtat, ci-in mi 500 bang in mat leh hen thuak uh hi.
Hih kidona tungtawnin Arakan Army in khua tampi ama khut sungah koih thei zawsop bilbel uh hi. 2019 panin Arakan People’s Authority, ci-in amau leh amau ki-ukna gam leitang neih hong kipan uh hi. Galkidona nasia semsem ahih manin 2020 kum March sungin NLD kumpi in AA te pen mingongtat – Terrorist, ci-in ciamteh a, AA tawh a kido Kawlgalkap uliante pahtawina pia ziahziah hi.
2020 kum November kiteelpi khit ciangin Japan gam Nippon Foundation Chairman Mr Sasakawa palai sepna tawh AA leh Kawlgalkapte kiho lemin galkikapna khawl bawl ding, ci-in thukimna khat hong nei thei uh hi. Hih pen Rakhine gamah kiteelna a om theihna ding deihnapi himah leh a sungtawng ah ngimna dang om leh kilawm hi. Tua sungtawng thu pen Kawlgalkapte in galdo nawn loin gam sung tengah ukna buluah theihna ding khuadakdak cihna hi. AA te adingin zong kum 2 kidona khit ciangin amau gam teng amau khut ah koih zawh ding ngimna nei uh hi. “Huihpi nung kawmkal ah Arakan lungtup adingin sem khawm ni…” ci-in hanciam uh hi. Tua mah bangin tu-in AA te in amau gam sungah lung muan huai takin a khe uh nga thei ta, gamtang thei ta uh ahi hi.
Kum 2 sung galkidona ah AA te thahatna khat in a kician mahmah AA lungtup aneihna uh leh Arakan mipite thapiakna a ngahna uh ahi hi. Arakan gam sungah uniform silhin galvan hoihnono tawh hi bang a a pang zo minam Galkap a om mawk pen Arakan mipite adingin zong lawp huai mahmah leh thangah huai mahmah takpi hi.
ULA/AA Makaihzia
ULA/AA President leh AA Makaipi vaipuak pen General Htun Myat Naing in len a, Bohmu Nyo Htun Aung in ULA General Secretary sem kawmin General Htun Myat Naing zomah galvai zong len hi. Makaipi a bul lamah Bohmukyi Kyaw Han leh Spokesperson dingin U Khaing Tuh Kha cihte in vaipuak len uh hi. Makaipi adang kuamah genkhia khol lo uh a, mipi in zong hih teng khawng bek mah thei pen uh hi.
ULA/AA Galkap Ki-ukzia leh Gamvan Dan
Kaladan gunnak Paletwa gam panin Rakhine State leilu lam Maeyu gun kuam khempeuh – Kaladan kuam khempeuh, Laymyo gun kuam teng, Ann khuapi huam dung teng, Kyaukphyo, Ranbae, Taungkoh khuapi huam tengah kikhen dimdiamin galphual sat uh hi. Tua panin Tanthoy leh Wuah gam tengah zong luah kawikawi uh hi. AA galkapte gamtat nailohna mun pen Mann Aung tuikulh bek om lai suak hi.
Tulaitakin ULA/AA kilamzia pen mipi theihin tangkokhia lo uh ahih manin akimin kithei zo lo hi. Alpha leh Bita cih galphualpi 2 in khen uh a, kuampi 7 – kuampi 9 sung bang huam thei dingin ki-ummawh hi. Galphual kuampi khat pen Galkap mang khat ta in vaipuak la uh hi. Tua nuai ah byu-haa leh Tatmah cih bangin khensuk uh hi. Kuampi khat ah gamvai a sai ding mi 2 ta koih kawikawi uh a, tuate in galvai ahi lo khempeuh vaipuak la uh hi. Khuatual hausate tungah ne-may-hmu om uh a, tuate leh gamvai a len kuampi ukte tawh kizom dimdiam uh hi. Tuni ciangciang kivaipuakzia pen phualpi pan vai khempeuh kilenin kipua uh hi leh kilawm hi.
Gam kivaipuakzia makai dingte pen 2020 galkikap dinkhawl vai thukimna a om khit nungah thusinna tampi kineihpih kawikawi uh, cih kiza hi. Arakan galkap zomah gamvai ahuh dingin palik 5000 bang in thusinna training zo khin ta uh hi, cih kiza hi. Kivaipuakzia, thukhenzia, phiangsiah lakdan cihte kipanpan ta uh a, cidamna lam, pilna lam, sumbawlna lam, leilet zanglo lam leh forest lam… cih bangin department abanbanin nei dingin pan a lak laitak uh ahi hi.
Tu lian laitakin AA Galkap vekpi pen galdote, vaihawm pawl leh palikte tawh kigamin mi 30000 bang pha ding hi, ci-in thukante in gen uh hi. Galvan tawh kisai pen thuzakna kician gen ding om lo hi. AA galkapte pen Rakhine State sung bek hi loin Kachin gam leh Karen gamte ah zong om uh hi, cih kiza hi. Khangno tampitakte pen AA lut nuam mahmah tek uh a, amau training hun ding ngak laitak tek uh hi, ci hi. Galkap mihing tha pen AA adingin patauh huai het lo cihna hi.
Sum Leh Pai Lam Dinmun
AA in ama Galkap khempeuh uniform hoih tak silhsak zo hi. Nek leh dawn zong limtak pia zo hi. Thau leh a vui a tang zong a kilawm bangin Galkap nautang dongin sik zo ahih manin sum leh pai lam thanem het lo, cih kitel hi. AA tha a pia gamsung gampua amau mipihte kiang pan ngah uh a, tua pen sumnak lian pen khat suak hi. Tua lo sumbawlna lian dang zong nei hamtang lai ding uh hi.
Galkap Belpawl Vai
AA kiphuhkhiat nadingin KIA pen a phungpi leh a bulpi hi. 2017 panin Northern Alliance ah kihel uh a, TNLA tawh limtakin kizopna thukpi nei uh hi. Tua banah Wa gam tawh zong bang tan hiam kimaingapna nei uh hi.
Kawl Kumpi/Galkapte Tawh Kizopna
2015 kumin NCA ah kihel dingin AA lam pan kun mah ta leh Kawl kumpi leh Galkap lam panin phal loin na nial uh hi. Galvan suahkhia dingin Kawl kumpi in thupia zaw hi. 21st Century Panglong Conference kah dingin kithawi mah le uh lem zo lo hi. China kumpi palai sepna tawh The Second 21st Century Panglong Conference ah kah khuan ngah liamliam uh a, Nothern Alliance min tawh palai va kah uh hi. 2018 kum bei kuan NRPC Peace Commission te tawh kimuh ding geelna nei uh a, 2019 kum sungin Northern Alliance min tawh gal kikap khawl bawl dingin kamkupna 6 vei bang nei mah le uh thukimna bangmah ngah khia zo lo uh hi.
2020 November kha ciangin Nippon makaipipa Mr Sasakawa palai sepna tawh Kawlgalkap leh AA kikal gal kidona dinkhawl dingin thukimna a om khit November 11 ni panin tuni dong kikapna khawl bawl phot uh hi. Kitelsiam ni, cih dinmun tawh kikapna a dinkhawl limliam bek hi a, gamvai thukimna taktak a nei uh hi nai lo hi. Kha 6 sung bang kikap loin a om uh hangin kilemna thu khat vei beek gen khawm nai lo kikum thei nai lo uh hi.
Galkap ukna buluh khit ciangin Terrorist ciaptehna pan Kawlgalkapte in phiat uh hi. AA te in gam vai lungtup a neihte uh sabuai tungah limtak kikup theihna dingin lampi thak a kipanpan suak hi. Northern Alliance member dangte mah bangin China kumpi tawh kizopna pen hoih hi, cih kimu thei hi. Ahi zongin Rakhine gam omna pen China gamgi naih ah om lo a, nitumna lam tuipi dung teng ah om ahih manin nitumna gamliante in zong AA thahatna pen zawlmit tawh en gige laitak uh, cih theih ahi hi.
Gamvai Leh Galvai
ULA/AA lungtup gamvai pen ‘Rakheihtah’ kici Arakan minam dialkhai zang uh hi. Aniam pen Wah minamte dinmun ciang peuhmah tum gige uh, cih tel takin gen uh hi. ULA/AA pen Arakan minamte adingin mailam a kingaknapi uh suak hi. Ziat lam maw vei lam tawn ding amau khensatna tungah kinga ta ahi hi. Arakan mipite lakah Arakan political party te sangin thunei zaw ta uh hi. Tua ahih manin tulaitak pen Rakhine State sungah kumpi 2 a om suak hi.
Galvai ci leng Kachin leh Shan gam lam bek hi loin Rakhine State sungah muvanlai bangin leng zialzial thei dinmun ah om ta uh hi. Lamkal lak bek hi loin Kawlgalkapte galphual kipsate khawng luhkhia zo gawp lel ta uh hi. Kachin gam galkidonate ah AA galkapte in zong Kachinte gal huh in dopih uh hi, cih kiza hi. Kawl kumpi/Galkap lam tawh kamkupna ginatak a om kei leh a sawt loin Rakhine State sungah galkidona lianpi hong piang lai kha ding hi. Myanmar gam sung a State dangte tawh kibang loin Arakan mipite leh kipawlnate in tumdang diak piandang diak uh hi.
Tua in Arakan Lungtup mualsuah nadingin amailam uh limcisak mahmah hi. A lunglut huai mahmah mailam nei uh a, Myanmar gambup tangthu ah zong kikhinna lianpi ahih kei leh puahkhapna lianpi khat hong pankhia zo uh suak hi. (Hih thului pen Mg Mg Soe in Kawllai tawh a gelh hi a, Tedim Post tanute in Zolai tawh hong lehkhiat uh ahi hi. Mi thu mi la thei le hang eima mailam ding hong mukholsak tuam ding hi, cih lametna tawh hong kiletkhia ahi hi). Tedim Post
Comment piaknop aomleh...