Zomi Namlian Ihih Ngeina
Tuhun a itenna Zogam bulphuh in, itangthute isut takciangin, bangmah aom lohna kenlak guamlak ahih zuiin, izawn, ihai, imawl lai in cih tawh thupat hong kulngiau mawk hi. Izadah phial zongin, ahi ding mah zong na hi veve hi. Anaipen Kawlte bang tawh zong kiteh leng, innlelo, neihlelam, leh nekledawn dongah, kisialhpih tak ding, tangvan, tangann aom kei mai hi (e’n ikhankhiatpih ahih manin hoihsa in lim isak hang). Tua huhau in, Zomi sunga thu thei tampi takin Zomi pen hun khat lai in namlian, nam thupi ihihna sann haksa in, ahai, amawl ngiat dan in ikituat khialkha ding ahi. Zomite pen tu a Chin Hills (Khamtung) itun maa in, nam thupi hingei tham ihihlam hong lak, limlena tampi om a, tuate lakpan anuai a teng igualsuk pak hi.
1. Lai anei minam ihihi. Lai nei cih ciangin AD kum zalom (kz) 20 khit nunga pilsin nadinga ineih Pau Cin Hau lai leh Cope Topa laite icihna hi phinglo hi. Tu a Kawlgam sung ilut maa tham in, lai aneingeite ihihi. Tangthu cinggte in tua itanglai pen savun tungah kiciamteh hi ci uhi. Ahi zongin uipi in hong neksak hi kici se hi (hi tawh kisai “Zomi leh Zolai: Abeisa Tangthu” thului na sim in). Hipen kamgen tangthu ahih manin, uipi in ne cihna ah adeihna leh akhiatna tampi om theikha ding hi. Bangbang ahi zongin, hun khat lai in lai aneingei minam ihihi. Niam hetlo cihna hi.
2. Aksi min tuamtuam anei minam ihihi. Ni kha aksi leh vankuum tawh kisai pilna pen Mikang pau in astronomy ci in, nidang in mi khempeuh in hi pilna nei lo uhi. Adiakdiak in tang pilna hong khankhiat pina ahi tu a Middle East kuamah, hi aksi lam pilna atheite bek Magi ci in mipil, thudotpi in nei uhi. Hun khat lai in Zomite inzong hi pilna neingei hi hang. Gentehna in, aksi min vawhna ahi Zingsol, Zansol cihte, Cingkhup leh Ngambawm ii kituah hun cihte a kipan, ipu ipate in theih khat na nei uhi. Gallesa hang maw, nuntak haksat man maw, ikituah kawikawi nateng in akimangngil kha hi hamtang ding hi.
3. Samsih, Samkilh leh Kizepna azangh minam ihihi. Tu a iteenna Khamtung pen bangmah pian lohna ahih manin, hi mun ah itun khit, bangmah neilo, minam zawng ibat zenzen hang, tanglai in kizepna kician, ginatak azangh minam ihihi. Numei khat ahih nakleh samphek thei in, akizep nadingin samsih leh samkilh nei hamtang hi. Tualo kizep nading khipi, khibah, tau, khainiang cih bangin atuamtuam anei minam ihihi. Kizepna kician aneingei minam ihihi. Hun khat lai in nana niam hetlo uh ahihna kilangh hi.
4. Lukham zangh in Lupna asui ngiatngiat minam ihihi. Nitumna lam pilna ineih khit ciangin lukham akizangh pan hi lo hi. Tanglim in lukham akhamngiat minamte ihihi. Khamtung itun khit ciang bel, lukham ding adang om theilo hi ding hiven, taksing ngil mahmah kikhamh hi. H’oh, cidamna tawh kituak zawsop bilbel! Bangkua sungah sihna bang aom ciangin, alukham uh (amisi zat ahike’h amisi tawh ana zatkhop uh pen) innka dawn pan vawkkhia (paai) in, lukham ding athak bawlkik uhi. Tua ciangin, lupna azangh tanghtangh minam zong ihihi. Lupna pen gamsing pha lai ahih manin, apekpi in kibawl hi. Hun khat lai in hauhtat (luxurious) mahmah ihihna hong lak hi.
5. Inn Lamdan, Innsung Lepdan ngeina kician anei minam ihihi. Zo-inn pen kimawk lam lo hi. Ineih tawh kituak in, alian aneu bek kikhia a, inn lamdan (design) khat kinei in, tuadan in kilam ciat hi. Hi izo-inn lamdan pen, Khamtung itun khit ciang, amun amual, ahun zui in alemthei dingin ibehlap cih simloh, Khamtung itun maa tham in, izatsa ahihi. Ekkbuk bang pen “Awnghawh” kici hiauhiau zawzen in, innsung ah kikhoih hi. Tuhun a itaihkhan (apartment) vai deep hi. Kong zong adawldawl, adeidei in kinei hi. Huang sung luttumna pen Keelkong kici a, innka nuai a ganbuk lutsukna pen Sialkong kici in, innlim pan innsung lut tohna pen Sangkil kici hi. Innnung, phaitam lam kong pen Khahkhup kici in, khuavak ngah nading, huih lut nading leh khuadak nadingin kongvang neu zong kibawl a, Tawlet (tawl-et) kici hi. Hun khat lai in Engineer pilna akhom ciang kinei ngei ahihna hong lak hi.
6. Kham, Ngun, Sik azangh thei minam ihihi. Siknam limlim ahi kham, ngun, daal, leh sik vante, akammal mahmah inzong nei ihih manin, hun khat lai in tuate tawh akisawh khangei ihihna kilangh hi. Khamtung lianah hite apiang zongin, kithei lo ahih manin, Kawlzang lam pan hi sik vante kipuato ngiat hi. Pu Guimang in tu a Khamtung, Ciimnuai ituntohna, phawk nadingin alaphuah sungah “zaang a pehsik gawm ing” na ci hi. Khamtung itun maa tham in, hi sik van tuamtuamte ana zanghngei minam ihihi.
7. Hiamgam leh Thauvui (bomb) bawldan atheingei minam ihihi. Innsung vanzat ding temta, temtawng, hei, tuukol cihte banah, hiam a zat ding namsau, thal, lumletei cih dante zong tang lima ineih kammalte ahihi. Tuate banah, tu hun a bomb icih, thauvui lom bawldan zong athei ngei minam ihihlam, na phawk khangei hiam? Neino leh Nantal tangthu sungah, ahem in kiciamteh hi. Hi tangthu tuanthute pen, khangsawnte’n pilna in aneih ding uh deihna in akigen sawn ahihi. Neino leh Nantal tangthu ah, Leinuai mite tawh kidona zangei ding hihang. A-upa Phutcil, Leinuai mite in akhah nop loh tak uciang, Nantal in a-ekk phelleng akhiat leh Leinuai mite gam sehthum suah sehkhat kicim ci hi. Hi pen ekkvuu tawh thauvui (bomb) abawl pen agenna hi a, Leinuai mite’n hi thauvui kibangci bawl cih atheih ding uh deihlo ahih manin Nantal in “Ka ekk phellang kong khiatsuk hi” aci ahihi.thangsanmung
Tua hi in, ipu ipate zong ana haigawp uh hi saam loin, amau’ hun tawh kituak in khuamuhna khat ana nei veve uh ahihi. Ahi zongin, tuate ikisialhpih theih ding zong hi sam loin, tangthu ahih manin hoih taka ciamteh in, ei zong hi pillesiam asang mahmah hun (hi-tech) hun ah, hun tawh kituak in i-om theih ding; tua dingin ihamciam ding hong phawksak hi.
Rev. Thang San Mung
No. 77 (4Flr-A) Thiri Street (5th Lane)
Ward # 2, Hlaing Township
Yangon
MYANMAR
Cell: (+95) 09400309483
http://hisfootstep.blogspot.com
Comment piaknop aomleh...