Pasian: Zomite’ kipumkhat nading ~ Thang Suan Kam
Zomi sungah a mimal in thupha ngah i om sam hang, i minambup huamin thupha i ngah nai het kei hi. Thupha ngah taktak minam i cihte pen a minam uh’n kithutuak in kipumkhat uhi. Zomite’ kithutuahlohna in I minam in thupha ngah minam ihih nailohna hong kilangh sak hi.
1. Zomite bang hang kithutuaklo i hiam?
Zomite i kithutuahlohna pen tampi gen kullo hi. Pasian I tungah a lungkimlohna om ahih man ahi hi. Zomite tungah Pasian a lungkimlo ahih manin i minambupin hong vaatna a thuak ihi hi (Thuhilhkikna 28:15-68). Pasian zahtaklo, kihtalo ihih manin i lungsimte eisan ciatah a malmalin zauvaak a, peuleengawpin, i kithehthaangmangta hi (Ezekiel 11:18). I galpa Dawimangpa mai ah lam sagih tawnin i tuahna lamtekah a galtaai tawh i kibang hi (Thuhilhkikna 28:25). I lungsim liinglawng gawpin ei le ei (Zomi le Zomi) nangawn i kimuangzo nawn kei hi.
2. Banghang Zomite tungah Pasian a lungkimloin hong tawsaat hiam?
Amah kihtalo, Ama’ mai ah kiniamkhiatlo, a thu manglo leh Amah i thudon loh manin i Padian mahmah in hong tawsaat ahi hi. Kain bangin Pasian kihtalo, thupi bawllo leh thudonlo lua ihih manin i biakpiaknate Pasian in hong sang lo hi.
Lahpakdingin: Tuma kum 40/50 lai-in Zomite’n a tapilte uh kumpi nasep leh sumbawlnasep na semsak uh hi. A tapillote uh ahih leh Pasian’ na’ semsak in, a thupi muhloh uh a tate’ Pasian thugente na thupisimlo pah uh hi. Tua bangin Pasian tawh kigamla semsem in i nuntakna leh gamtatnate Christian te gamtatzia ding tawh hong ki lehbulh gawpta hi.
I Pasian pen a aam Pasian (”I am a jealous God.” Paikhiatna 20:5) ahih manin i kihtaakloh, i thupi bawlloh leh i thudonloh pen heh mahmah a, i minambupin hong tawsaatna a thuakgawp laitak ihi hi.
3. Zomite’n i minambupin Pasian’ maipha (thupha) bangci ngahkik thei ding?
A beisa leh tuhun a gamtatnate ki enpha in I Topa’ mai ah kiniamkhiatin i minambupin i mawhnate pulaakna (confession of sins of Zomi) leh mawhmaingetna (mawhsuutna) le thuumna (petition for God’s mercy) i neih ding ahi hi. I gamtatnate kipuahphakikin thumaanna (righteousness/truthfulness), cihtakna, Ama mai ah kiniamkhiatna (humility) leh Ama thu manna (obedience) tawh i Pasian’ maipha i zon ding hunlua mahmah ta ahi hi. Mawhna pulaaklopi in ei le ei kilawpsuahin i phatphat hang’ i Pasian a lungdam tuan lo hi.
4. Israel minambup ading Daniel mawhsuutna
“An ngawlin, puanhampi silhin, vut lakah tu-in, Topa kiangah deih takin thu ka ngen hi. Topa ka Pasian kiangah thu ngenin ka mite mawhna ka pulak hi. Keimah in, Topa Pasian aw, nang na lian a, ka hong zahtak uh hi. Nang na thuman a, na thuciamna le na thupiakna a mangte le a hong itte a tawntungin na it hi. Kote ka hih uhleh ka gilo uh a, mawh khinin ka khial khin uh hi. Na hong sawlna bang ka mang kei uh a, na thupiakna le na thukhamte ka taisan khin uh hi. Ka kumpite uh, ko hong ukte, ka pu ka pate uh, le minam khempeuh tungah na min tawh thu a hong gen na nasem kamsangte thu ka ngai kei uh hi.
Topa, nang na hih leh na siangtho a, ahih hangin kote ka hih uhleh a zumhuai-in ka gamta uh hi. Judah gam le Jerusalem khuasunga teng Israel mite khempeuh thuman lo uh ahih manin, a nai a gamla gam tuamtuamah na thehthangzo hi. Ka kumpite uh, ko hong ukte, le ka pu ka pate uh a zumhuai-in gamta uh a, a hong uk Topa nangma tungah hong khial khin uh hi. Nang pen hehpihna tawh kidimin mawhna na maisak a, ahih hangin kote in nang ka hong langpan uh hi.
Topa Pasian aw, na nasem kamsangte tungtawnin kote zuih ding thukhamte nong piak hangin, tua thu ka mang tuan kei uh hi. Israel-te khempeuh in na gensa thute le na thukhamte khempeuh a palsat khinzo uh hi. Na tungah khialhna ka hong bawl manun, na nasem Moses thukham sunga kigelh bangin kote tungah samsiatna a hong tung hi. Na gensa bangin kote tung le ko hong ukte tungah na hong bawlzo hi. Leitung a om khuapi dang khatpeuh sangin Jerusalem khuapi a nasia zaw-in gim na pia hi. Moses thukham sunga kigen gimna khempeuh ka thuak uh hi.
Topa Pasian aw, tu nangawnin zong nang kong lungdamsakna ding uh hanciam loin, na thuman ka zuih theih nadingun mawhna ka kisik kei uh hi. Topa Pasian aw, nangmah in kote gim a pia dingin nong kithawi a, na hong pia takpi hi. Bang hang hiam cih leh na hihna khempeuh a thuman hi a, kote in na thu ka hong mang kei uh hi. Kote Topa Pasian aw, na mihingte Egypt gam panin na hong lakhia a, na vangliatna tu dongin kiphawk lai hi. Ka mawh khin uh a, ka khial khin uh hi. Nang na siangtho hi. Tua ahih ciangin Jerusalem tungah hong heh nawn peuhmah kei in.
Tua pen na khuapi hi a, na mual siangtho ahi hi. Kote le ka pate uh khialhna le gitlohna hangin, ka kiim ka pam uha mite khempeuh in Jerusalem le na mite a hong simmawh uh hi. Pasian aw, kong thungetna le kong thumna hong za in. A kisiasa na biakinnpi hong puahkik in. Mi khempeuh in nangmah Pasian na hihlam a theih theih nadingun hong puahkik in.
Pasian aw, kong thungetnate uh hong ngai inla hong za in. Hong en inla, kote siatna le na min a pua khuapi a siatna hong mu in. Kote gamtatna pha a suang hi loin nangma migitna suangin thu ka hong ngen uh hi. Topa aw, kong thungetna uh hong za inla, ka mawhna uh hong maisak in. Topa aw, hong ngai inla hong sem in! Mi khempeuh in Pasian na hihlam a hong theih nadingun hong zekai kei in. Hih khuapi le hih mite na neihsa ahi hi, ka ci hi (Daniel 9:3-19).”
4. I minambup’ mawhsuutzia ding? Kua makai ding?
Zomite’n minambup thupha i ngah nai loh sam hang, mimal in Amah a a it leh a kihtakte Pasian in thupha hong pia veve sam hi. Pasian pen it ding bek hiloin kihtak ding ahi hi. Dawi peuh kihtak zawk ding hilo hi. Topa’ thupha sang Innkuante pen Zomibup ii 10% i phazo diam ci’n ka ngaihsun hi. Mimal thupha pen mimal thupha bek hi a, minam thupha hi nai peuhmah lo hi.
I minambup’ vai ahih manin i mimal le biakna pawlpi khat le nih bek i mawhna pulaakna le mawhsuutna kicing lo hi. Tua ahih manin Zomi sungah biakna makaite in hong vaihawm hen la, Zomibup ading i Topa’ maiah mawhsuutna le a maiphangetna hunpi khat i neih peelmawh ding kisam hi. GZA in hong makaih leh i Zomibup huamkim pen dingin ka mu hi.
5. Thukhupna
I minambupin mawhnapulaakna le mawhsuutna i neih tak ciangin I biak i Topa Pasian, Zomi tungah a lungkim ding a, hong paakta in a maipha hong taansukin a vaanglian khut tawh hong makaih ding a, Zomite kithutuakni cihcih kulloin khat le khat ki umngam, muangngamin i kipumkhat mahmah ta ding ta ding hi. Minam kipumkhatna pen mihingte hanciamzawhna tawh a kingahzo ding hi lo hi. Minam kipumkhatna pen Pasian kiang pan’ hong pai ahi hi. Pasian’ maipha in minam kipumkhatna piangsak hi (Ezekiel 11:19).
“Amaute tungah kithu tuakin thumanna lungsim thak ka pia ding hi. Amaute suang lungtang paihkhiatsakin mihing lungtang ka guan ding hi (Ezekiel 11:19).”
“Keima minin a kisam ka mite amau mahmah kiniamkhiatin, thu ngenin ka mai hong zong a, amau gitlohnate panin a kihei uh leh, tua ciangin keimah in vantung panin ka za ding a, amaute khialhna maisakin a leitang uh ka hoihsak kik ding hi (Khang-tangthu Nihna 7:14).” I biak Topa Pasian in Zomi thupha hong pia tapeuh hen. Thang Suan Kam – Topa’ Gammial Nawkna Phual Pan’ (Hlaingthayar, Yangon)
Tuang says
Zomi ten ii Pasian pen sawl tak a kizang ta hi. kih ta nonlo zahtaak nonlo lua kisa in,
Hehpihna hun cih tawh deih” sem ta uh hi.. Idol a kipan,movie te ah,Pawl pi kikhen”
Pasian deihna te sangin Ei mimal deihna te thu pi sak manpha sak zaw ta hi hang;