2008 Thukhunpi puahding vai muhna ~ Bob Tuangpi
1948 kum gambup in suahtakna angah zawh kipan tuni ciang gamsung kilemna omnailo hi. Ahang tuamtuam tampi lakah abulpi nam (3) hang hi, cih kingawh thei hi. Gamsung om minamte’ gamvai hamphatna kikkim lohna hang (Ethno Political Conflict), tuciangciang gambup thukhunpi neih sunsunte’ thanemna/buaihuaina (Constitutional Crisis – 1947 thukhunpi bang mimal tampen Kawl minamte aituam gualtung tuan nading kigelh – For one group show, 1974 thukhunpi leuleu ciangin Burma Socialist Programme Party aituam hamphat nang kigelh – For one party show, tulaitak 2008 thukhunpi bang peuhmah mimal khat aituam aangsung ading kigelh – For one man show) kici theih ban ah gambup kibelpawlna diktak ki-ukna tawh kisai telkhialhna leh lauthawng luatna (Discord On Federalism) cih thubulpite’ hang hiphadiak hi.
Tulaitakin leitungah kizangh gambup thukhunpi (200) val bang om hi. Tuate khempeuh akicingkim cih bang hizenzenlo-in thanemna om ciat hi. Tua hang ziakin leitung ah asuakta gamkhat ii thukhunpi pepeuh akigelh tak teh puahphat kik zia ding, behlapkik nading leh paihkhiat theih nading zia-le-tong ngeinate thukhunpi sung mahmah ah zongh kikoih pah hi. Thukhunpi pawlkhatte puahphat nading alampi haksa mahmah (Rigid) akibawl om-in thukhunpi pawlkhat leuleute alaihnop puahphat nop ding (Flexible) kigelh om hi.
Tulaitak 2008 Myanmar thukhunpi bang bel akilaih/puahphat nang leitungah ahaksa penpen pawlin kihel hi. 2008 thukhunpi apuah/laih ding hileh Article (436 -A, 436 -B) cihte zui-in kalsuankul ahih man’n haksa mahmah ding hi.
Gamkhat Thukhunpi Akigelh Teh Thuguipi (3) Peello Kisiiksan Hi
(1) Thukhunpi Dinmun/Ngimna (Philosophy or Principle)
2008 thukhunpi Chapter/Khenpi (1) Article/Aneu (1-48) khempeuh pen 2008 thukhunpi ii dinmun/ ngimna leh lunggulhnate hi. 2008 thukhunpi sungah tua Philosophy/ Principle (48) lak ah athupi abul diak kammalte pen Galkapte’ khutlet ahi (Gambup kitaploh nading, gamsung minam tuamtuamte kipumkhat det nading, asuakta gam kip tawntung nading, gamsung mite kilem ki it, kihehpih aa gammi’ciatciat suakta, nuamsa khangto khawm nading, gambup kimakaihna ah party tampi kidemna om Multi-Party System zat zia leh gamvai ah atawntung galkapte in makaih ding cihte hi-in a Kawllai in, “ဒို့တာဝန်အရေးသုံးပါး, လောကပါလတရားသုံးပါး, ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်, အမျိုးသားနိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုတွင် တပ်မတော်အစဉ်တစိုက်ပါဝင်ရေး” cih Chapter (1) Article (6) pen 2008 thukhunpi siksan bulpi ahihi.
(2) Thukhunpi Kilamhzia (Structure)
2008 thukhunpi ii dinmun ngimna leh tupnate siksanin akilamhzia om leuleu hi. 2008 thukhunpi khenpi/chapter (2) aneu/article (49 – 56), khenpi/chapter (3) aneu/article (59 -60), khenpi/chapter (4) aneu/article (74, 109, 141, 161), khenpi/chapter (5) aneu/article (200, 201, 248, 276), khenpi/chapter (6) aneu/article ( 293, 294, 305, 313, 320), khenpi/chapter (11) aneu/article (410, 432) leh khenpi/chapter (12) aneu/article (436) cihte pen gambup kilamhzia alakkhia leh kizomkha deuhte hi. Khenpi/chapter (12) aneu/article (436) bel gambup kilamhzia (Structure of the Union) tawh akisaikhak luat loh hang gambup kilamhzia article tuamtuamte puah/laih ding ziate gaakna ahihi.
(3) 2008 Thukhunpi Thuthuuk Tatak (Essence or Substance)
2008 thukhunpi khenpi/chapter (1) aneu/article (1-48) leh 2008 thukhunpi akilamhzia (Structure) sungah kihello khempeuh pen 2008 thukhunpi anungtasak thuguipi (Essence or Substance) te ahihi. Gentehna in ah 2008 thukhunpi khenpi/chapter (4) dungzui en hileeng gambup innpi kilamhzia tuamtuam (Structure of Hluttaws) kimu thei-in tua bang kilamhna anuntak suak nading gammite ngah ding hamphatna leh zuih ding vaipuakte (Rights and Responsibilities of Citizens) ban ah taangmi asem dingte’ zia-le-tong kisapte (Qualifications for Elected MPs) gambup kiteel ding dante (Electoral System) leh taangmi hihna pan tawpsakna/nolhtheihna ( Rights to Recall) cihte mundang tampi tak ah zongh kiguang hi.
Tua ahih manin, leitung thukhunpi khat pepeuh bel adinmun/tupna, kilamhzia leh anungtaksak thuthuuk te tawh ki buptuah ahihi. Leitung gamkhat ii thukhunpi khat laih/puah ding leh athak gelhphat ding cihte bel olnotakin kingah ngeilo hi. A olzaw deuh om-in ahaksa phadeuh om hi. Tulaitak gambup ah agualzo kumpi sem NLD Party leh mualmi makaite in zongh hih 2008 thukhunpi laih/puah aih keh adang athak gelhphat ding lunggulhin kihanciam tek hi.
Tua bang hanciamna ah lampi nih ahi gambup innpi/hluttaw sung pan thukhun zui hanciamna leh gambup innpi/Hluttaw pua lam pan gambup kilemna thukimnate siksanin lampi sialna (Union Peace Conference – 21st Century Panglong) tungtawn thukimnate (Union Accords 51 – points) hanciamna ahihi. Tulaitak gambup Innpi/Union Hluttaw lampi ah NLD makaih agualzo party taangmi te mapangin 2008 thukhunpi puah ding kiphuankhia-in tualai ah NLD + Mualmi Party + Galkap + Independent kigawm mihing (45) Committee tawh kihanciam sanlaitak hi.
2008 thukhunpi puah/laih nading akihanciamnate nikhat peuh tak teh hong lawhcing theitak naven (Gtna : Article 261) ahizongin hih 2008 thukhunpi huamna/nuai ah bel ilunggulh kibelpawlna diktak (Genuine Federal Union) bel kigal muh nai hetlo ding hi. Agelh: Bob Tuangpi
Comment piaknop aomleh...