Ka muhpak US Gamthu pawlkhat (23) ~ Awn Za Pau
Zi Nei/Pasal Nei, Ta Nei Tu Neite Tawh Kisai
Ei Zomite in tudong mah suan leh khak tampi mah neih ih tumh lai a, a kua mah peuh in a piang zahzah lungdamtak in neih leh lam cingtak lopi mah in haksapipi in ih kem ih khoi hi. Bangzah ta in haksa ih sa zongin ih tate huhau a gimna thagui thatang leh sum leh paai beilawhnate tawh kisai in thumthum tautau dingin ih ngaihsun nuam het kei a, na leng ih pau khial ngam kei hi. Mihing nuntakna leh mihing a pian pen a manpha sak mahmah minamte zong ih hi gige aa, Pasian deihna Pasian thu zong tawh kihual mahmah hi.
Tua bangmah in hih lamah zong mi khempeuh na hi khin sam lo a, suan leh khak deih mah na om kawikawi veve hi. Ahi zongin Kawlgam Vaai gam Mikang gamah a tamzaw in ta khat ta nih kan peuhmah deih lo uhhi. Pawl khatte bang in ta neih awl liangin ui leh zawhngeu a khawi zaw tham zong om uhhi. Tu leh ta ih nei zongin ‘deklam tuktum zong gal hi thei’ acih mah bangin lungnopna hong pia zaw lo in lungkhamna hong guan thei zaw hi ci in, tu leh ta neih awll zaw in acimh thoihna kawmin ui leh zawhngeu khawng a khawi zaw ngiat takpi ahi uhhi.
USA ah kham theih guih theih a tuamtuam kinak zat veve thamh ahih manin, nu leh pate tampi tak inh thuak kiukiu ding uhhi. Tua ahih manin a pongpi in gen leng ta nei thei sunsun a kuamah peuh in ta tam kideih nawn lo a, a neih sunsun uh pilna siamna akicingtak a, a guat zawh ding uh a uk zawh ding uh hanciam zaw ciatta uhhi.
Tua mah bangin US gam a tung ei Zomite in zong a ngaihsut taak leh a etteh huai mahmah thu khat ahihi. Tu laitakin US a om Zomi akipan Kawlgam mi khempeuh in a tel ol mahmah dingin hong siang gen mai leng, Kawlgam a nitha nasep kuli nasep leh setzung nasep vive dan mah kisem tek hi a, Zomite sungah pilna siamna tawh khasum tampipi sang a, a sem khempeuh khut me tawh kisim thei mahmah lai ding hi. Tawmkha ciliik bekbek mah a hihi.
Tua hi a, na tate na tute khang ciangin tu laitak a nang nasepte na semsak nuam lai hiam? Na tate khang ah na sepsak nop kei leh tu a na khasum tawh ta bangzah ciang neihhuai na sa hiam? Na tate tua na khasum tawh bangzah ciang university pilna dong kahsak zawh sawm na hiam? Na ngaihsut phat mahmah ding ahihi. Vaihawm kholhna na neih kholh theih ding a thupi mahmah ahihi.
Ei Zomi a tamzaw in uliatna, hauhna, makaipi sepnate ah, a nopna a liimna cih bang kitam theih nai lo, kiciam kha nai lo ahih manin, tu laitak aa ih din mun pan a san zawkna lamah kalsuan to ding cih bang ngimna gina ih nei kei hi. Tua ahih manin tu a ei dinmun lian bek tawh lungkim ngitnget lo in, ngimna tupna lianpi mah tawh mai ih nawt tek ding hun hong tung mahmah ta ahihi.
Tu tadih in US hong tungtungg zi leh ta neite a’dingin na tate uh kum 18-19 a phak dong bangmah lung himawhna om lo hi. Na tate kum 19 nuaisiah Public School kici kumpi sangah tan 12 ciang hong kahsak ding a, sangsap zong piak kullo ding hi. Sangsap na piak loh bek gen loh zing-an leh sun an a khawnkhong in hong vak sak lailai ding uh hi. Sangkah khempeuh zong hi khin lo a, anu apa sum lut tawm phadiak amau ciangtan zah ciangte bek an a vaak ahihi. Ei mite pen gam beelte vive ih hih mah tawh kizui in a vekpi mah in an hong vaaksak uhhi. High School kici tan 12 na on khit uh ciangin High School graduate ci in lukhu neelkaii hong pia ding uhhi. Tua pen ei kiangah tan 10 tawh kibang a tua panin Colleges & Universities kizomto thei pan hi.
Ahi zongin na tan 12 laivuanna a, na marks a hoih kei leh university kiciante’n hong sang zo lo ding uhhi. Hih lamah high school graduate cipong mawk in thangzat mahmah leuleu uhhi. A siam tawh a siam lo tawh tha piakna danin a mau sang ciatah, a grade a tuamtuam tawh aki-ongong sak zong tam peuhmah aa, a ong khempeuh in a sum a paai a nei zo phial zongin a pilna a marks tawm lua leh college zom thei tuan peuhmah lo uhhi.
A pil mahmahte leuleu ciangin scholarship kumpi huhna kingah ding a, nang leh nang na man dong sang kah thei in, na nu na pa sikh ding kul lo zah dongin hong kihuh thei hi. A taktak in mikim in scholarship ih ngahna ding haksa mahmah leuleu a, anu apa mah in sangsap, innsap, anneek man piak kul mawk ahih manin, Kawlgam a haksa ih sak mah bangin, hi lam zongah College kahsak zawh ding haksa pha mahmah kaan zaw lai hi. Tua ahih manin a diakdiak in mikangte bang in ta tam na nei ngam lo uhhi.
Tua bang ngimna nei meello a, tu aa ciang tawh alungkim dingte a’dingin, ta tampipi a neite bang inh mun khatkhat ah hamphat lawh mahmah leuleu uhhi. Atate kumpi sangah sangsaap pia lo in sang kahsak thei uhhi. A tung a ih gensa bangmah in a tate a innah a neek ding kumpi in an hong vaaksak thei lai hi. Ka cih nopna in ih gen sasa bangmahin innkuan khat sum lut vekpi a ciangtan (poverty line) sangin tawm zaw leh food stamp or SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program) kici an leina ding sum kha simin kipiapia lai hi.
Kumsial in tax file kici in kum khat sung a khasum tungtawn a, tax piakzah ding akituatsak ciangin, innkuan khat ah inn papi khat bek in khasum sangin azi a ta nih leh thum tawh hi leh, ama’n kumpi tungah mangmu (tax) apiak ding sangsikin kumpite tungah tax a piaksate sungpan in na zi na ta na vaak man ci in kum khat ai $4000 pan $9000 dongdong a ngah bungleh hi zaw lai uh a, tua bang hun ciangin zi leh ta neite ki-eeng mahmah hi. Amau zong tua sumte mah tawphah in mawtaw hoih mahmah ahih kei leh inn khawng mah hong leipah phangphang uhhi. (azom omlai hi…) Agelh: Awn Za Pau
Comment piaknop aomleh...